dinsdag 3 april 2018

Erfrecht: wat moet je zelf regelen?

Een onderwerp dat ik niet vaak aan bod zie komen is het erfrecht. Testamenten worden door veel mensen ingewikkeld gevonden, en de technische taal die notarissen uitkramen maakt het er niet beter op. Gelukkig heb ik een kennis die mij en mijn ouders (gescheiden, allebei bijna afbetaald koophuis, 71 en 67 jaar oud) wilden voorlichten. De afgelopen jaren is er veel veranderd in het Nederlandse erfrecht, waardoor je steeds minder zelf hoeft te regelen. Als je niets regelt, dan gaat het in de meeste gevallen goed. Toch zijn er 3 dingen die je als ouder zou willen regelen:

  1. erfbelasting, schenken op papier en legaat.
  2. notariele volmacht (wilsbekwaamheid)
  3. uitsluitingsclausule

Ik begin deze week met de erfbelasting.

Als je geld erft van je ouders moet er belasting over geheven worden. De rekenregel is vergelijkbaar bij inkomen en vermogensrendementsheffing: bij een kleine schenking betaal je niets, maar hoe meer geld, hoe meer belasting je betaalt. Om die reden werd er in het verleden vaak "op papier geschonken". Zo hebben mijn grootouders jaar na jaar een stukje van hun boerderij op naam van mijn moeder en tante gezet zonder dat ze er belasting voor hoefde te betalen. Tegen de tijd dat ze overleden, hadden mijn grootouders nauwelijks geld waar belasting over betaald moest worden.

Tegenwoordig is deze regel niet meer zo populair. Dat heeft een paar redenen. Ten eerste is in 2010 de erfbelasting hervormd met als doel om de belasting simpeler en intuitiever te maken. Waar je vroeger over de eerste E10.000,- geen belasting hoefde te betalen, werd dit in 2010 E19.000,-. Ondertussen is deze belastingvrije voet al opgelopen tot E20.371,- in 2018. Je kunt dus per kind al ruim 20 mille gratis oversluizen. Bij het tarief erboven hadden ze vroeger een stuk of 6 belastingschijven, maar dat hebben ze versimpeld tot 10% voor kinderen en 20% voor kleinkinderen. Het gevolg is dat je iets meer belasting betaalt voor schenkingen rond de ton, maar daarboven is het goedkoper geworden:
grafiek erfbelasting kinderen en kleinkinderen, oude stijl en nieuwe stijl

bron: tarieven voor erfbelasting

Daarnaast is schenken op papier niet zo eenvoudig als het lijkt. Hoewel de erfgenaam het geld niet in de hand krijgt, moet het wel opgeteld worden bij het vermogen, dus heb je het risico dat je er vermogensrendementsheffing over moet betalen. Aan de andere kant moeten je ouders het stukje dat ze geschonken hebben teruglenen. En daar moeten ze een marktconforme rente over betalen, waar ze vervolgens renteaftrek voor kunnen krijgen...pffff.... Geen wonder dat mensen deze constuctie niet meer vaak kiezen. Dan nog liever een beetje belasting betalen op het moment dat ze komen te overlijden.

Toch is er nog iets dat je kunt doen om de hoeveelheid belasting te verminderen: legaten. Een legaat is een afspraak in een testament dat iemand een vast bedrag krijgt, bijvoorbeeld je kleinkinderen. Kleinkinderen hebben immers ook een belastingvrije voet van E20.371,-. (bron:
belastingvrijstelling bij erfenis) Als je dus 2 kinderen hebt en 4 kleinkinderen, dan kan je dus al E122.226,- doneren zonder een cent aan belasting kwijt te zijn. Hier zitten wel een paar nadelen aan. Deze regel kan scheve gezichten geven als je kinderen niet allemaal evenveel kleinkinderen hebben voortgebracht. Bovendien geldt dat de legaten eerst worden utigekeerd, dan pas de erfenis aan de kinderen. Als er niet veel valt te schenken, dan krijgen de kinderen dus bijna niets. Hoewel ze meestal wel bewindvoerder blijven over het geld van de kleinkinderen totdat ze volwassen zijn.

Dus ons erfrecht zit redelijk stabiel in elkaar. Je hebt weinig moeilijke constructies nodig, desnoods ga je wat geld aan kleinkinderen schenken.

Volgende week: wat heb je aan een notariele volmacht?

7 opmerkingen:

  1. Interessant stukje, heb hier nog te weinig ervaring mee, maar het is wel belangrijk dat we hier goed naar gaan kijken in de toekomst.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Onlangs zijn mijn ouders helaas overleden. Ondanks dat zij veel met de warme hand hebben geschonken, moeten wij een aanzienlijk bedrag aan erfbelasting betalen. Een bedrag waarmee je een leuk appartement in de Randstad van kan kopen! Zo oneerlijk, ik zie het als een extra straf dat mijn ouders overleden zijn die altijd hard gewerkt hebben en spaarzaam zijn geweest en daarbij ook de nodige loon- en inkomstenbelasting altijd netjes hebben betaald. Dat het koninklijke huis wel vrijgesteld is van erfbelasting maakt het nog wranger!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het volgende zal mogelijk bot klinken, maar is zeker niet zo bedoeld. Erfbelasting is één van de meer rechtvaardige belastingen die er zijn en zit onterecht in het verdomhoekje dankzij populistische politici.
      Wat pas écht oneerlijk is, is dat sommige mensen grote sommen erven zonder daar zelf ook maar iets voor te hebben hoeven doen, waar anderen helemaal niks krijgen omdat ze de pech hadden in minder gefortuneerde omstandigheden te zijn geboren. Een concreet en veelvoorkomend voorbeeld: ouders met een koophuis dat in de loop der tijd veel meer waard is geworden (meer mazzel dan een persoonlijke verdienste) vs ouders die nooit in staat waren om een huis te kopen.

      Ik heb het niet over het gros van de erfenissen tot max enkele tienduizenden euro's per erfgenaam, maar idd wel over die gevallen waarbij je een appartement zou kunnen aanschaffen van alleen al de erfbelasting.
      In deze tijd waarin de factor arbeid steeds meer invloed verliest ten koste van de factor kapitaal, is erfbelasting één van de weinig overgebleven middelen om niet helemaal te verzeilen in een wereld waarin de 'haves' and 'have nots' al vanaf de geboorte vaststaan.
      Oneerlijk? Juist heel eerlijk zou ik zeggen.

      De pest met belasting is dat niemand het wil betalen, maar ook niemand wil wonen in een land waar de overheid er te weinig van binnenkrijgt.
      Ten slotte gaat ook het argument dat over het geld al belasting is betaald juist voor de hogere vermogens maar beperkt op. Meer geld geeft ook meer gelegenheid om belasting te ontduiken dmv aftrekposten (vastgoed, investeringen), fiscaal gunstige beleggingen, subsidies, etc. Over oneerlijk gesproken.

      Verwijderen
    2. Persoonlijk vind ik het terecht dat er erfbelasting is. Je kunt natuurlijk stellen dat er al belasting over dit geld is betaald, maar dat kan je van bijna alle belasting zeggen: als ik een pot pindakaas koop, dan betaal ik btw over loon waar ik al loonheffing over heb betaald. Dit wil niet zeggen dat je het een en het ander mag optimaliseren in de hoeveelheid belasting.
      Zie ook is belasting op vermogen eerlijk

      Dat het koningshuis geen belasting betaalt klopt natuurlijk van geen kanten, maar op dat front kloppen veel meer dingen niet.

      Verwijderen
    3. Ik sta tegenover elke belasting wat tweeledig. Mijn primaire gevoel baalt ervan. Maar als ik er iets langer over nadenk vind ik het fijn dat welvaart beter verdeeld wordt en dat ook allerlei andere dingen geregeld kunnen worden met belastinggeld. Bovendien heb je veel (verdiend) als je veel belasting moet betalen, er blijft dus ook veel over.

      Toch vind ik er wel iets in zitten als ouders het gevoel hebben dat het oneerlijk is dat straks een groot deel van hun vermogen verdwijnt. Mijn ouders hebben een vermogen(tje) opgebouwd door keihard te werken en zuinig te leven. Het geluk van waardervermeerdering van hun huis hadden hun 'peers' ook. Een aantal van die 'peers' heeft ervoor gekozen om dat geld uit te geven. Mijn ouders willen dat bewaren voor hun kinderen, zij willen het geld uitgeven aan hun kinderen zogezegd. Volgens mij betaal je over 'uitgeven aan je kinderen aan het einde van je leven' veel meer belasting dan over die andere uitgaven. Dat voelt oneerlijk.
      Voor mij is alles wat ik krijg en heb gekregen van mijn ouders (en dat is meer dan geld) puur geluk. Strikt genomen betaal ik ook de belasting (over het materiële deel), maar dat voelt voor mijn ouders anders.

      Verwijderen
  3. Je kan per kind regelen hoe een gedeelte van hun erfdeel naar de kleinkinderen gaat. Mijn broer heeft geen kinderen. Ik 2. Mijn kinderen erven beide 20.000 belastingvrij. Dit gaat af van mijn erfdeel en slaat mij als het ware over. Voor mijn broer is er dus geen verschil. Hij krijgt de helft. Ik de helft minus 2 keer 20.000. Je bespaart potentieel aan het eind 2 keer belasting op deze manier.

    BeantwoordenVerwijderen