Keuken verbouwen 4: leidingen trekken

Nadat de vloer is geisoleerd heb ik de boel even laten liggen. De keuken is zo prima gebruikbaar, dus niks aan de hand. Maar nu werd het toch weer tijd om de boel op te pakken. De volgende stap is het leidingwerk. Mijn huis stamt van ongeveer 1958, en ik ben de achtste bewoner. Er hebben meerdere klussers in gewoond, en ik gok dat dit de vijfde keuken wordt die er komt te staan. Dat betekent dat er al minimaal 3 keer wijzigingen zijn aangebracht aan het leidingwerk. En dat is te zien:

• Een stopcontact van de keuken is doorgelust naar de garage. De hele garage zit dus met de keuken op dezelfde groep. Historisch gezien begrijpelijk: de garage is pas later gebouwd. Hieronder zie je hoe de keuken sneaky wordt afgetapt achter een stortpijp van de badkamer:
  
  
  
  
  
• Wat ook op deze foto te zien is en veel zorgelijker is: een paar stopcontacten zijn in de muur verbonden met verdeeldozen (!!). Dit is levensgevaarlijk en niet toegestaan: Verdeeldozen hebben dunne koperen draadjes, dus de kans op doorbranden is aanzienlijk.
• Het elektra stamt uit verschillende tijdsperken. Dat is vooral te zien aan verschillende kleurconventies van de draden en het materiaalsoort van de dozen. Soms is het net elektra-geologie: op basis van hoe diep de doos in het stucwerk zit, kan ik schatten hoe oud de doos is. Op sommige plekken zitten dozen 3 centimeter begraven in het stucwerk...
• De gasleiding voor de kookplaat loopt eerst naar de achterkant van de keuken, om vervolgens met een bocht weer naar de voorkant van de keuken te gaan. Dit is geen probleem, want dit gas gaat niet meer gebruikt worden.

Dus wordt het hoogtijd om de boel grondig aan te pakken. Want naast deze artefacten is de hele kamer veranderd. Zo was de benedenverdieping oorspronkelijk 3 kamers: een keuken, een voorkamer en een achterkamer. En alledrie hadden ze hun eigen lichtschakelaar. Ondertussen zijn alle kamers samengevoegd, en is de deur van de gang naar de voorkamer dichtgemaakt. De lichtschakelaar van deze kamer zit nu dus plompverloren in het midden van een muur. Het zou fijn zijn als deze verschoven kan worden. Ook de samenvoeging van keuken en kamer geeft een ander inzicht. Wij komen typisch het huis binnen via de achterdeur in de keuken, maar gaan via de gang naar de slaapkamer. Het is dus wenselijk om zowel de keukenlamp als de kamerlamp op twee plaatsen te kunnen bedienen. Dat worden dus twee hotelschakelingen. Ook zitten de scahkelaars op 1m50, terwijl tegenwoordig ongeveer 1m10 in de mode is. Dus wordt het tijd voor een nieuw leidingplan voor de halve benedenverdieping, waarbij dus ledingen van alle kanten richting een centrale plek moeten worden geleid:

In de keuken komt een gips plafonnetje met spotjes, dus de centraaldoos is later niet meer toegankelijk. Daarom knopen we nu alles aan elkaar op een plek waar later de keukenkastjes onder komen. 

Gas

Het gas is nog een verhaal apart: die heb ik in de keuken afgesloten, omdat we overstappen op inductie. Maar door het afkoppelen van die leiding was de druk in de leiding weggevallen, zodat de veiligheidsklep dichtviel. Normaal gesproken gaat die klep na een half uurtje ofzo weer open, maar niet bij mij dus. Uiteindelijk heb ik de netbeheerder laten komen, en die heeft de klep vervangen en meteen alle restanten van leidingen richting de keuken weggehaald.

Resultaat

Het is best wel frusterend om te zien hoe langzaam dit werk gaat. Na een paar weekenden werk zie je eigenlijk nauwelijks vooruitgang. Toch ben ik blij dat we het grondig aanpakken. Deze investering is niet perse duur (pvc en draad zijn niet echt kostbaar). De enige grote investering was de uitbreiding van de meterkast van 5 groepen op 1 fase naar 9 groepen op 3 fasen. Zoals Geldsnor terecht aangaf viel het niet mee om drie fasen door gewone pvc pijpen te proppen, maar het is uiteindelijk wel gelukt. de garage zit nu op een aparte groep. De leiding die naar buiten liep was al klaargemaakt voor 3 fasen. Nu is alles tot aan de meterkast klaargemaakt. Dus mocht ik ooit 3 fasen in de garage willen, dan hoef ik alleen maar dingen in de meterkast en de garage aan te passen.

Ziezo, alle leidingen zitten weer dicht, nu wordt het tijd om te gaan stucen. Wordt vervolgd!

Gebakken lucht 2.0: NFT's

Na de cryptocurrency zijn we aanbeland bij het volgende niveau van gebakken lucht: NFT's oftewel non-fungible tokens. Waarom zijn NFT's de overtreffende trap van gebakken lucht?

-nerd warning ON-

De blockchain technologie van cryptocurrency is heel krachtig en veelzijdig. Je kunt er niet alleen transacties mee opslaan, maar in principe alle soort informatie. Hoe gaat het in zijn werk? Stel je schrijft een gedicht. Voeg aan dat gedicht nog een persoonlijk code toe dat je met niemand deelt. Vervolgens maak je een hashcode van dat hele zwikje, en dat code zet je op een blockchain. Het leuke van hashcodes is dat ze slechts in een richting werken: je kunt wel van het gedicht+code een hashcode maken, maar van de hashcode kan je niet ontcijferen welk gedicht+code erachter zit. En als later iemand jouw gedicht gebruikt, kan jij dus altijd bewijzen dat jij het al eerder hebt gemaakt, want jij hebt het persoonlijke code dat het juiste hashcode kan veroorzaken die in de blockchain staat. Dit truukje werkt niet alleen met een stuk tekst, maar in principe met elk digitaal bestand.

-nerd warning OFF-

Ideaal voor het bewaken van intellectueel/artistiek eigendom dus. Maar net als dat "bitcoin is een handig betaalmiddel" werd geinterpreteerd als "bitcoin is een supergoede belegging", is "blockchain is handig voor bewaken van intellectueel eigendom" geinterpreteerd als "intellectueel is een supergoede belegging". 

En zo is het NFT circus ontstaan. NFT staat voor Non Fungible Token, simpelweg een uniek certificaat. 

Nos op 3 legt het uit als: "iedereen kan een kopie van de nachtwacht hebben, maar er is maar een echte nachtwacht met een geschatte waarde van 500 miljoen." Dit is niet echt een eerlijke vergelijking. De echte nachtwacht is meer dan een plaatje, maar bestaat een gigantisch zeventiendeeuws doek, met al zijn lagen verf en het verleden wat er aan vast hangt. Voor een betere vergelijking moet je naar de conceptuele kunst. 

Een van de bekendste recente conceptuele kunststukken is "Comedian", ook wel "banaan met ducttape tegen de muur" van Maurizio Cattelan uit 2019

bron:wikipedia

Dit kunstwerk bestaat uit idee "plak een banaan met dutcttape tegen de muur" en is ongeveer 120.000 euro waard. Iedereen kan een banaan tegen de muur plakken. Dit is zelfs niet verboden. Maar dan heb je nog steeds niet het kunstwerk van Maurizio. Dat heb je alleen als je 120.000 euro hebt neergeteld. Waarschijnlijk krijg je er een leuk certificaatje bij. En dankzij NFT's hoeft dat dus geen papieren certificaatje meer te zijn, maar een digitale in de blockchain.

Een lokaler voorbeeld is de pindakaasvloer van Wim T Schippers, die hij voor 30.000 euro aan Boijmans Beuningen verkocht.

Waarom zijn deze kunstwerken zoveel waard? Kunst is altijd een geliefd verzamelobject geweest van rijken. En vaak tot ergernis van kunstenaars, die de kunst maken om een bepaald gevoel mee uit te drukken. De conceptuele kunst is juist ontstaan uit het feit dat kunstenaars niet wilden dat hun kunst een speelbal van speculanten zou worden. De rest is geschiedenis: conceptuele kunst is een big business geworden. 

Herken je de parallel met blockchain? Nadat "onverhandelbare kunst" juist heel veel geld waard is geworden, is de "munteenheid die niet kan worden beinvloed en speculatievrij is" de veroorzaker van de grootste tulpenmanie sinds, tja de tulpenmanie zelf. En nu is de parallel bij elkaar gekomen tot NFT: kunst op een blockchain. Met als verschil dat de wereld niet een kleine rijke elite bevat die zich kan bezighouden met zulke flauwekul, maar heden ten dagen zijn er miljoenen mensen die wat geld over hebben voor een investering of een certificaat om trots aan vrienden te kunnen laten zien. 

En wat krijgen we dan? De Vlaamse wielrenner Wout van Aert verkocht 3 van zijn overwinningen voor een slordige 15.000 euro per stuk. Voor dit bedrag kom jij niet op de erelijst in plaats van Wout van Aert, krijg je niet zijn bezweette wielershirt of de trofee die hij van de rondemissen kreeg. Nee, je krijgt alleen een digitaal certificaat, en daar moet je het mee doen. Wout is bijna een halve ton rijker, blijft gewoon de winnaar en lacht je uit met je zielige certificaatje.

Wat nog meer? De eerste tweet is verkocht voor 2,9miljoen dollar. Iedereen mag deze tweet nog steeds zovaak als hij wil retweeten, dus wat je voor dit bedrag koopt is de vraag. En zo kunnen we eindeloos doorgaan.

En daar zit het grote verschil tussen conceptuele kunst en NFT's: de aankoop van een kunststuk als de pindakaasvloer geeft jou als enige museum ter wereld de mogelijkheid om een pindakaasvloer te tonen. Bij NFT's is dat (meestal) niet. Het andere verschil is de schaarste: conceptuele kunst is een klein kringetje, maar nu iedereen zijn eigen scheet als NFT verkoopt is er weinig unieks meer aan. Nu heeft de koper van een overwinning van Wout van Aert nog het gevoel dat hij iets unieks heeft. Maar wat als alle wielrenners dit gaan doen? 

Kortom: NFT verdient met recht de titel "overtreffende trap van gebakken lucht".

De grote vraag is: wanneer klapt de bubbel? Ik heb al vaak voorspellingen gedaan over het klappen van de cryptobubbel. In die voorspellingen ging ik er van uit dat de mensheid om de zoveel tijd veel bij zinnen komt. Ik denk dat ik daar de optimistisch was. Als ik de geschiedenis van de conceptuele kunst bekijk, zie ik dat we weinig hebben geleerd. Zolang onze overheden bakken geld blijven bijdrukken dat vooral naar een superrijke bovenlaag vloeit, zijn er mensen die graag willen investeren in tulpenbollen. Vrije markt is wat de gek er voor geeft, en zolang er gekken zijn, geven ze er geld voor. 

zie ook:

-alle fabeltjes rond Bitcoin

Houden alle financiele influencers zich aan de regels?

Vandaag stond er een bericht in het nieuws dat financiele influencers, of "finfluencers" zich niet altijd aan de regels houden. De regels die overtreden worden gaan vaak over de transparantie (is het duidelijk dat de influencer geld krijgt voor dit advies) en over authoriteit (mag deze persoon eigenlijk wel advies geven).

Ik vind dit een best interessant onderwerp, en het lijkt me interessant om een paar finfluencers onder de loupe te nemen. 

Renee Lamboo (porterenee.nl)

Renee timmert flink aan de weg als financial influencer. Sterker nog, Renee stoort zich ook aan de "financiele cowboys". Maar heeft ze recht van spreken? 

Allereerst: transparantie. Ze schrijft vaak over een algemeen onderwerp, maar op het einde blijkt dat het eigenlijk reclame is voor een bepaald merk. Een voorbeeld is "3 redenen om volgend jaar te beginnen met beleggen". Vervolgens komen er 3 open deuren waarom je moet beleggen, en pas bij reden 3 komt de aap uit de mouw: beleggen is niet alleen gemakkelijk, maar voorals als je dat bij [het bedrijf die haar artikel betaalt] doet. Het artikel eindigt met: "Dit artikel is een samenwerking met [blabla]. De inhoud is 100% PorteRenee".

Is dit transparant? Als lezer heb ik op deze link geklikt omdat ik graag open deuren goede redenen wil vinden om te beleggen. In zulke algemene uiteenzetting verwacht ik vervolgens hooguit een overzicht van meerdere aanbieders. Het was fijn geweest als de disclaimer bovenaan had gestaan, dat had mij een hoop gelees gescheeld.

Dan het tweede puntje: authoriteit. Als ik op het linkedin account kijk van Renee, dan zie ik weinig financiele achtergrond, maar vooral veel schrijfervaring:

Op haar blog noemt ze zichzelf geen financieel expert, maar iemand die door schade en schande wijs is geworden. Maar elke keer als ze langskomt in de krant of in de Viva, wordt ze wel geintroduceerd als "financieel expert". 

Oordeel: onder het motto "wie zonder zonde is werpe de eerste steen": ik vind dat ze niet geheel vrijuit gaat bij de klachten van AFM.

Adine (Lekkerlevenmetminder.nl)

Net als Renee heeft Adine nul financiele achtergrond, en is ze in haar studietijd vooral bezig geweest met talenstudies:

Wel gaat ze er prat op dat je haar mag aanspreken met drs. Ze is werkelijk de enige persoon die ik ken op linkedin die dit doet. Ik heb niet het idee dat dit bevordelijk is voor je aanzien, maar dat terzijde.

Haar blog artikelen hebben een iets andere insteek dan bij Porterenee. Een typisch voorbeeld is "[merknaam] Review 2021: mijn ervaringen met indexbeleggen". De titel is in ieder geval niet suggestief: het is geen algemene clickbait die me uiteindelijk richting een bepaald bedrijf moet dirigeren. Van de andere kant: nergens wordt expliciet vermeld dat het hier om een affiliate gaat. Wel staat eronder een algemene disclaimer: "Deze post kan affiliate-links bevatten. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra's (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!"

Dit doet me altijd een beetje denken aan merken die op al hun verpakkingen dingen zetten zoals "kan sporen van noten bevatten" en "serveersuggestie": liever teveel indekken dan teweinig, waardoor je als consument nog geen idee hebt wanneer je moet opletten en wanneer niet. Transparant? Ik vind van niet.

Ook op het gebied van advies gaat Adine erg ver. Nog even een citaat uit het nieuwsbericht:

Financieel advies geven mag niet zonder vergunning van de AFM. Veel finfluencers gebruiken de disclaimer dat wat zij zeggen geen advies is, maar volgens de toezichthouder geven ze dat soms wel degelijk op sociale media bij vraag- en antwoordsessies. De AFM ziet het als beleggingsadvies als finfluencers ingaan op iemands persoonlijke situatie, bijvoorbeeld door te zeggen "in jouw geval zou ik...".

Adine heeft de website https://moneymindacademy.nl/ opgericht, met als doel "Via de Money Mind Academy help ik jou bij het ontdekken van je Innerlijke Geldtype en het creëren van jouw unieke schatkaart naar een rijk leven.". Ik weet nog steeds niet precies wat ze in deze academy doet, maar het lijkt niet helemaal te mogen volgens de definitie van AFM. Hierbij ga ik van uit dat Adine geen AFM vergunning heeft, anders had ze dat al lang vermeld op haar linkedin profiel.

Haar eigen kant van dit verhaal kan je lezen op LekkerLevenMetMinder: Onrust in blogland: AFM niet altijd blij met finfluencers

Ten slotte: vind ik mezelf een influencer? Ik denk niet dat daar sprake van kan zijn, want ik heb nog nooit een cent verdiend aan dit blog. Op mijn vorige blog had ik even wat reclames staan, maar daar ben ik snel mee opgehouden. Ik vind het zelf irritant, waarom zou ik het ander mensen wel aandoen? Mijn blog is duidelijk in de categorie van "persoonlijk gepruts". Wel krijg ik ooit emailtjes met hele gerichte financiele vragen, waarbij is wellicht niet altijd een goede disclaimer bijschrijf. Ik heb dus ook huiswerk te doen.

Mijn investeringen in het nieuws

Er zijn heel veel redenen om te beleggen, en eentje die bij mij best hoog op het lijstje staat is dat ik graag een positieve bijdrage lever aan de wereld. Ik weet dat dit extreem subjectief is, dus bij deze dingen gaat het denk ik vooral om het goede gevoel dat het geeft. Daarom vond ik het wel leuk om zo vlak voor kerst twee van mijn investeringen in het nieuws te zien. 

Koop de HEMA

Het vorig jaar dreigde de HEMA ten prooi te vallen aan assgierende durfkapitalisten, waarop het initiatief HENA (Het Enige Nederlandse Alternatief) is ontstaan waarbij Nederlanders aandelen in konden kopen waarmee de HEMA overgekocht kon worden. Ik heb er destijds ook geld ingestoken.

Uiteindelijk is het gelukkig niet nodig gebleken: HEMA is gekocht door de eigenaren van Jumbo, waardoor het in Nederlandse handen blijft. Aangezien het niet echt handig bleek dat er extra aandelen speciaal voor HEMA zouden worden uitgegeven, wordt HENA opgeheven en krijgen alle investeerders hun geld terug. 

Land van Ons vs. META

Maar het grotere nieuws gebeurde in Zeewolde. De gemeenteraad van deze kleine gemeente is overdonderd door de multinational META (van Facebook) om een energieslurpend datacenter te bouwen van 166 hectare. Alweer een situatie waar multinationals Nederland als wingewest beschouwen. Terwijl de inwoners van Zeewolde, de meerderheid van de tweede kamer, alle natuurorganisaties en zelfs alle boeren in de buurt dit datacenter niet wensen, is de gemeenteraad toch gezwicht. 

Gelukkig is de strijd nog niet gestreden: volgens de Hoge Raad mag de overheid geen directie transactie aangaan met marktpartijen als het gaat om schaars onroerend goed. De verkoop moet opengesteld worden voor andere gegadigden.

En daar kwam een van mijn favoriete "beleggingen" om de hoek kijken: burgercooperatie Land van Ons heeft aangeboden om de grond van Zeewolde te kopen. Land van Ons is een cooperatie die akkerland koopt om vervolgens te verhuren aan duurzame boeren. Op deze manier wordt duurzame landbouw betaalbaarder en hebben we als burger de transitie naar meer biodiversiteit zelf in de hand. Land van Ons is er van bewust dat de grond van Zeewolde te groot is voor hun budget, maar ze zijn al in gesprek met partijen die mee willen betalen aan de aanschaf. 

Ik krijg hier een warm kerstgevoel van! Wil je ook investeren in de Nederlandse biodiversiteit, investeer in Land van Ons!

Zie ook:

beleggen en ethiek

investeren in akkerland

keuken verbouwen 3: vloer isoleren

Nu de muur tussen de keuken en kamer weg is, is het tijd om andere dingen aan te pakken. De vloer onder de woonkamer is van hout met een kruipruimte, althans volgens de bouwtekening. Ik heb 8 jaar geleden de spouwmuur laten vullen. Het bedrijf heeft destijds ook geopperd om de kruipruimte vol te spuiten, maar dat heb ik toen niet gedaan, omdat het nogal omslachtig was (grote kuilen buiten graven, grote gaten in de muur boren) en relatief weinig opleverde. Nu is echter een uitgelezen kans om de vloer goed aan te pakken. Laten we eerst eens met een camera onder de vloer kijken:

Blijkbaar heeft iemand ooit een poging gedaan om te isoleren met tempex, maar veel platen zijn losgegaan. Als ik met blote voeten op die stukken vloer ga staan, dan is het verschil goed te merken. Dit moet eigenlijk wel weer vastgezet worden, en als we toch bezig zijn, waarom niet er nog een extra laag tegenaan doen? Het is wel een hele nare klus om te doen. de kruipruimte is ongeveer 50 centimeter hoog en ligt vol met troep.

Er zijn nog een paar andere redenen om de vloer goed onder handen te nemen. Zo wil ik weten of er nergens vochtplekken zijn en of de kruipruimte voldoende ventileert. Maar de belangrijkste reden is dat de keuken op dit moment maar 2 elektragroepen heeft. Als ik op inductie wil gaan koken, dan heb ik zeker nog een extra groep nodig, misschien een 3fasegroep, en bij voorkeur een paar meer.

Dus vraagt dit om grondige aanpak. eerst een flinke voorraad steenwol gekocht:

Steenwol is damp-open, de tempex niet. De damp-open steenwol komt aan de goede kant, namelijk de onderkant ofwel de koude kant. Hierdoor wordt de isolatiewaarde van de vloer een stuk of 4 keer hoger.

En nu: een stuk of 5 planken opengooien:

en kruipen maar!

En zoals meestal bij deze klusjes gaat het niet meteen van leie dankje, want ik heb iets over het hoofd gezien: er loopt een muurtje door het midden van de kamer waar de balken op rusten:

Aahh!!! Nouja, eigenlijk mijn eigen fout, ik had het op de bouwtekening kunnen zien. Ik heb echt geen zin om de hele kamer open te gooien, dus dat betekent dat ik een een gat door deze muur moet hakken, zodat ik ook bij de andere kant kan komen. Het wordt hoe langer hoe claustrofobischer.

gelukkig laat het muurtje zich redelijk gemakkelijk slopen:

Een algemene indruk: afgezien van veel stukken puin, hout en tempex is de kruipruimte schoon en droog. Het bedrijf dat de spouwmuur heeft gevuld heeft destijds nieuwe ventilatiegaten naar de kruipruimte geboord. Eentje daarvan wordt geblokkeerd door een extra muurtje, dus daar heb ik wat stenen moeten weghakken. Bij de andere drie gaten ligt een heel mooi tempex-heuveltje en voel ik de tocht binnenkomen, perfect dus:

Voor de duidelijkheid: in de ideale situatie is de vloer potdicht, maar kan er via ventilatiegaten lucht onder de vloer doorstromen. Deze ventilatie voorkomt vocht- en gasophoping (dat bijvoorbeeld uit de bovem optrekt)

Daarna kan het opvullen beginnen. Van de oude schrootjes van het keukenplafond heb ik latten gezaagd om de steenwol vast te klemmen:

Onderweg ben ik nog veel gekke dingen tegengekomen: een oude convectorput, fundamenten voor inbouwkasten, tussenmuur in de woonkamer, schouw. Gemakkelijk was anders. Ook ben ik nog een flessenpost tegengekomen: iemand heeft ooit een fles met een briefje achtergelaten. helaas is het briefje teveel verweerd om er veel van te lezen.

Ten slotte heb ik dus wat extra leidingen van de meterkast naar de keuken gelegd: aangezien pcv buis iets van 30 cent per strekkende meter kost, kan je niet snel teveel pvc aanleggen. Nu lopen er 4 extra buizen naar de keuken, en eentje naar de achterkant van het huis. Altijd handig voor buitenverlichting, vage nieuwe soort internet of wat dan ook.

Dit is een handige foto voor als ik nog ooit een nieuw energielabel wil aanvragen.

Al met al een enorm vies en claustrofobisch klusje. 

Kosten: pakweg 300,- aan isolatie, 50,- aan andere dingetjes

Opbrengst: het verschil tussen geen isolatie en alleen tempex is heel groot. Dus het is goed dat alle tempex nu mooi vast zit. Het glaswol is nauwelijks te merken qua comfort. Ik heb eens wat simpele berekeningen gedaan over hoeveel warmte er via de vloer weglekt, en de terugverdientijd is niet echt heel gunstig. Muur, dak en raamisolatie doen veel meer. Maargoed, dit is hopelijk de laatste keer dat ik onder de vloer moet zijn, dus ik kan het maar beter zo goed mogelijk doen.

Verstandig om zelf te doen? Ik betwijfel of er bedrijven zijn die op deze manier een vloer isoleren, zeker als de kruipruimte zo laag is. Meeste bedrijven willen snel klaar zijn, dus of ze verspreiden isolatievlokken over de grond, of ze willen de hele vloer vervangen. Ook is het lastig om gecombineerde klusjes uit te besteden: een isolatiebedrijf wil geen leidingen aanleggen, en een elektrabedrijf wil geen vloer isoleren.

Het belangrijkste resultaat is denk ik dat ik nu zekerheid heb dat de kruipruimte van goede kwaliteit is, en dat ik er (hopelijk) nooit meer in hoef te zijn.

Keuk verbouwen 2: muur slopen

In het plan "keuken verbouwen" zit een heel belangrijk klusje: de muur tussen de woonkamer en kamer wil ik weg hebben. Ik heb lang zitten dubben hoe ik dat ga doen, en of ik het zelf ga doen. De eerste vraag is dan: hoe dik moet de staalbalk zijn die er in de plaats moet komen? Ik weet wel hoe je de sterkte van een staalbalk kan berekenen, maar ik weet niet hoeveel belasting hij aan moet kunnen. Gelukkig kan ik een beetje afkijken bij mijn buurman, die heeft een bouwkundig adviseur ingeschakeld voordat hij de muur er zelf uit heeft gehaald. 

Maar dan nog blijf ik met een hoop onzekerheden: dit klusje mag niet fout gaan, want anders verandert mijn huis in een berg puin. Zelfs als ik het huis zou verkopen en er komen later problemen aan het licht, dan kan ik verantwoordelijk worden gehouden. 

Dus hoezeer ik ik dingen graag zelf doe, heb ik toch besloten om dit klusje uit te besteden. Het enige wat ik hoef te doen is alvast het plafonnetje uit de keuken te halen, zodat de klusser het plafond degelijk kan stutten. 

En daar opent zich al de eerste doos van pandora: er loopt een waterleiding over het plafond:

Waarom loopt er een waterleiding over het plafond? En wat moet dit water in een tussenmuur? Dit huis is van 1958 en ik ben de zevende of achtste bewoner. Ik vermoed dat ik de vierde of vijfde keuken ga installeren. Iets zegt met dat dit niet de laatste doos van pandora is...

Gelukkig kunnen de stutten naast de leiding worden geplaatst, en kan de sloper zijn werk doen. Erg mooi om te zien dat onze tekening verbluffend goed klopte, want de tekening loopt mooi door:

En nu heb ik dus een fantastisch grote woonkamer!

Het is wel een beetje wennen, vooral omdat er zoveel licht binnenkomt. En het is heel fijn om niet meer door deuropeningen te moeten, maar gewoon diagonaal door de keuken kan. Het wordt me dus al meteen duidelijk: ik wil van deze ruimte kunnen genieten, dus geen kookeiland. Wat dan wel? Eerst maar wat ideeen uitwerken, kijken waar alle leidingen zitten en die soort dingen. Want nu ik toch dingen open heb liggen wil ik het meteen goed doen. Zo is de houten vloer nauwelijks geisoleerd. Genoeg te doen dus.

Keuken verbouwen

Zoals ik al aangaf ben ik de laatste tijd niet zoveel bezig met bezuinigen. Ik ben meer bezig met hoe ik mijn huis beter kan maken. Het feit dat mijn keuken slechts 1m80 breed is al een doorn in het oog sinds ik er woon. 1m80 is te small om er een eettafel neer te zetten, dus eigenlijk heb je er helemaal niks aan. Maar de keuken is wel op de zonnige kant, blokkeert de keuken al het zonlicht dat ook de kamer in kan vloeien. 

Ik ben al heel lang aan het denken hoe ik dit wil verbeteren. De muur tussen de keuken en kamer wegslopen is ingrijpend, en daarmee open je een doos van pandora: dan moet je eigenlijk ook de hele kamer aanpakken. 

Een bijkomend dingetje is dat mijn zoontje een verbouwing niet nodig vindt. Hij vindt het zonde van het geld, en hij vind de keuken nog goed genoeg. Blijkbaar heeft hij veel genen van mij geërfd....

Na een tijdje vertelde m'n zoontje dat zijn moeder hem gerust had gesteld: ik praatte immers al 10 jaar over het verbouwen van de keuken en er gebeurde steeds niks, dus hij kon gerust zijn dat er weinig zou gebeuren. Dat was voor mij de druppel: ik heb meteen een een aannemer gevraagd om de muur eruit te laten halen. De plannen voor de rest komen wel zodra de muur eruit is.

Om mijn zoontje toch aan het idee te laten wennen, heb ik samen met hem op de muur getekend hoe de keuken eruit kan komen zien:

De weg naar FIRE is saai

Ik ben niet de eerste die het ooit gezegd heeft, maar ik wil het toch gezegd hebben: de weg naar FIRE is saai. In de eerste jaren ben ik veel bezig geweest met bezuinigen, optimaliseren van hypotheek en excelsheets, en daarna...tja, dan kabbelt de boel een beetje voort: 

Saving rate

De saving rate is de afgelopen 10 jaar geleidelijk opgelopen. Voornaamste redenen zijn meer salaris, minder hypotheekrente en wat meer beleggingsinkomsten:

De laatste tijd zijn er wat dipjes ontstaan. Een paar dipjes zijn veroorzaakt door het afkopen van de hoge rente van stukken hypotheek. De laatste afname is veroorzaakt doorzat ik een dag per week minder ben gaan werken. Is dit erg voor FIRE? Ik denk dat het een mooie balans is tussen nu genieten en toch nog genoeg over kunnen houden. Kortom, ik ruil geld in voor tijd :-)

Wat betreft hypotheek is het zo mogelijk nog saaier: ik heb eigenlijk nog 1 hypotheek over die de moeite waard is om versneld af te lossen, namelijk de annuitaire hypotheek van 5.3% (lichtgroen). In het begin van het jaar heb ik daarop maximaal afgelost, en nu...tja, wachten tot het volgend jaar.

De grote vraag is: is het erg dat deze weg naar FIRE saai is? Ik vind van niet. Eigenlijk is het helemaal niet leuk om de hele tijd bezig te zijn met geld. Ik vind het heel prettig dat ik mijn leven zo heb ingericht dat er weinig geld weglekt, zodat er genoeg geld overblijft om zelden geldstress te hebben. In mijn studententijd en huwelijkstijd had ik het niet breed, zodat ik in een restaurant eerst naar de prijzen keek en dan pas naar de gerechten. Ik ben heel blij dat ik dat automatisme langzaam uit mijn systeem heb kunnen halen.

Genoeg tijd om te focussen op andere dingen, zoals lekker leven, en oja, wat verbouwingen, hierover later meer.

Downcycling eetkamerstoelen

Niet zoveel updates, want ik ben de laatste tijd niet zoveel met geld bezig: ik heb dit jaar al 10% afgelost op de duurste delen van de hypotheek, en ik ga nog even niet investeren in de tulpenbollen van de aandelenmarkt. What comes up, must come down. Dus pot ik het geld tijdelijk op voor grote investeringen, zoals mijn autootje dat elk jaar meer doorroest en een keuken die op is.

Wat ben ik wel aan het doen? Wat huisverbeteringen. Mijn eetkamerstoelen zijn van zwart leer, maar zijn behoorlijk aangetast door katten, net als mijn bank overigens. Dus heb ik een reeks opties:

• nieuwe kopen. dat betekent 300-600,- stukslaan terwijl ik eigenlijk niet eens weet wat voor stoelen ik zou willen. Ook zit ik dan met 6 stoelen die naar de milieustraat moeten.
• tweedehands: ik heb een beetje rondgekeken, maar de prijs kwaliteitverhouding valt vaak tegen. Bovendien blijft het afvalprobleem.
• stoelhoezen kopen. Ik heb even in de winkels gekkeen, maar deze hoezen zijn vaak one size fits all lycra, dat er niet bepaald sfeervol uitziet. Ze zijn ook niet goedkoop overigens.

Gelukkig kwam er een oplossing die de katten zelf hebben aangedragen: de leer van de stoelen pulken! de katten hadden het leer van veel zitvlakken al weggehaald, en het stof eronder is best stevig. 

Dit is een aanpak die ik steeds vaker probeer te doen: probeer bestaande middelen te herbruiken of een andere functie aan te geven. Zo heb ik een paar jaar geleden tuinmeubilair gemaakt van oude plafondplanken. Ik weet eigenlijk niet of je dit upcycling, recycling of downcycling moet noemen: de hoeveelheid product wordt minder, maar ik heb er meer aan.

Hieronder zie je hoe het leer is aangetast. Het afpulken van het leer is een typisch klusje dat ik tussen thuiswerk door kan doen:

Ziezo: weer als nieuw, onder het iets gekost heeft:

Hoeveel aan goede doelen besteden?

Afgelopen week las ik dat Tips van Tom had gedoneerd aan giro 777. Ik vind het fijn om te zien dat ik niet de enige ben die vindt dat financieel bewust leven ook gepaard gaat met meer zingeving in je leven. Anderen helpen is daar een onderdeel van. MrMoneyMustache is hierbij een positieve uitschieter: hij heeft zowel in 2019 als in 2020 een ton weggegeven aan goede doelen. Het blijft interessant hoeveel mensen MrMoneyMustache beschouwen als goeroe, maar wel cherrypicken: wel veel geld oppotten, maar niet aan goede doelen doneren.

De vraag is natuurlijk: wat is een mooi bedrag om te doneren? 

Allereest: ik ben van mening dat iedereen zelf moet bepalen wat voor iemand een goed doel is. Ik geef vooral aan goede doelen die iets voor het milieu doen, terwijl anderen zich meer richten op het bestrijden van een bepaalde ziekte. Daarnaast wil ik dat het geld zo effectief mogelijk gebruikt kan worden. Daarom maak ik bij voorkeur gebruik van een periodieke gift, omdat het gedoneerde bedrag van volledig aftrekbaar is. Zie belastingdienst voor meer info. Ik heb wel een keer last gehad van een controle van de belastingdienst, maar blijkbaar had ik alles op orde. 

En helaas voor mijn provincieburen: de overstroming in Limburg voldoet niet aan mijn criteria: een donatie aan giro777 is niet periodiek en dus niet aftrekbaar, en bovendien schenk ik liever aan het voorkomen van klimaatrampen dan aan het dweilen met de kraan open. Maar nogmaals: iedereen moet hier zijn eigen overwegingen maken.

Terug naar de vraag: "wat is een mooi bedrag?". Ik kon twee richtlijnen vinden. De eerste is het bedrag relateren aan je inkomen. Rijke landen hebben samen afgesproken om 0.7% van hun BNP te besteden aan ontwikkelingshulp. Dit zou te vertalen zijn naar 0.7% van iemands persoonlijke bruto jaarsalaris. Dit klopt natuurlijk niet helemaal, want de 0.7% regel geldt alleen voor ontwikkelingshulp, en niet voor cultuur, gezondheid, dierenwelzijn, enzovoorts, maar toch denk ik dat het een aardig richtbedrag is. Iemand met een modaal inkomen zou dan dus ongeveer 365,- per jaar mogen doneren.  

De tweede manier is om het bedrag te relateren aan je vermogen. Vermogen is veel slechter verdeeld in de wereld dan inkomen. Een paar jaar geleden heb ik dit uitgebreid besproken. Wellicht is het dus eerlijker om te doneren op basis wat je hebt, niet op basis van wat je elk jaar krijgt, maar grotendels ook weer uitgeeft. Een paar dagen terug pleitte Hans Beerends dat 1% van het vermogen van de superrijken voldoende zou moeten zijn om alle 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties waar te maken. Zou dat niet een mooie richtlijn zijn voor alle persoonlijke vermogens?

Ik ben eens gaan kijken hoeveel ik de afgelopen jaren heb gedoneerd. Omdat ik niet graag absolute getallen geef, toon ik het bedrag als verhouding van mijn bruto inkomen en als eigen vermogen. Ik kom dan op de volgende grafiek:

Zoals je kunt zien voldoe ik sinds 2016 aan mijn zelfbedachte criteria. De vermogenslijn is een beetje raar, want in 2019 kwam mijn huis net boven water. Mijn eigen vermogen was dus heel laag, dus had ik relatief veel aan goede doelen uitgegeven. Daarvoor was mijn eigen vermogen negatief, dus bestond de rode lijn nog niet.

Achja, uiteindelijk is het doneren aan goede doelen het combineren van naastenliefde en het afkopen van een slecht geweten. Blijkbaar heb ik grafiekjes nodig om mijn geweten te sussen ;-) 

Hebben jullie richtlijnen over hoeveel je aan goede doelen besteed?

Zie ook:

Hans Beerends: laat het geld van miljonairs de goede kant op rollen
is vermogensrendementsheffing eerlijk?

Nog meer waterberging: groen dak op de garage

De laatste jaren ben ik veel bezig met het klimaatbestendig maken van mijn huis en tuin. Hiermee bedoel ik: tegels eruit, planten erin, en zo min mogelijk hemelwaterafvoer naar het riool.

De volgende dingen heb ik al gedaan:

• Het water van het schuurtje gaat naar een regenton, wat teveel is gaat de grond in
• Ik heb een klein groen dakje gemaakt
• Ik heb de oprit kleiner gemaakt
• De voorkant van mijn huis voert af op een wadi in de voortuin

Maar ik heb ook iets gedaan dat slechter is voor de waterbalans:

• Ik heb een afdak achter het huis gemaakt

Dus wat is het netto resultaat? Hieronder zie je de verdeling in 2010, toen we het huis kochten, in 2020 en hopelijk in 2021:

Ik heb de kleuren gekozen naar "wenselijkheid": bij voorkeur zou al het water geinfiltreerd moeten worden, dus groen. Zoals je ziet is er een hele stap gemaakt, maar ben ik er nog lang niet. Op het volgende plaatje kan je het overzicht zien als plaatje, en zie je meteen wat mijn nieuwste project is: een groen dak op de garage:

De garage is mij al heel lang een doorn in het oog: een groot plat dak dat nergens voor gebruikt wordt. Hoe mooi zou het zijn als dit vervangen zou kunnen worden door een groen dak? Dus ben ik wat afwegingen gaan maken:

De eerste afweging is dat de constructie van de garage niet ontworpen is voor een groen dak. Ik heb geen zin om de hele balkenlaag van de garage te verangen, dus er zal alleen een heel extensief dak komen met zo dun mogelijke substraatlaag. Ook ga ik niet de hele garage bedekken. De voorkant vind ik het belangrijkste, want dat is een zichtlokatie en daar zit ook de waterafvoer. Bij geringe regen kan het groene dak dan profiteren van de regen van het hele dak.

De twee afweging is dat het niet teveel moet kosten en niet teveel materialen in moeten gaan. Een groen dak heeft doorgaans vier lagen: een worteldoek die de bitum eronder moet beschermen tegen wortels, een drainagelaag die het overschot van water kan afvoeren, maar ook het water een tijdje kan vasthouden, een filtervlies dat zorgt dat de drainagelaag niet met zand verstopt raakt en ten slotte de plantjes zelf.

Een kant en klaar pakket kost al snel 40,- per vierkante meter. Dat is best duur als je bekijkt dat worteldoek pakweg 2,- er vierkante meter is, filtervlies hooguit 5,-, en dat ik zelf een voldoende voorraad aan sedumplantjes heb. Het enige van behoorlijke prijs is de drainagelaag, die vaak meer dan 10,- per vierkante meter kost, en bovendien uit hard plastic bestaat.... kan dat niet anders?

Omdat ik een relatief klein dakje wil, denk ik dat het ook met een kneuterige oplossing kan: pindakaasdeksels! Die zijn gemaakt van hard plastic dat niet zomaar verweert, als je ze met de open kant boven legt kunnen ze een beetje water bergen, en het water kan er mooi tussendoor wegstromen.

Dus heb ik wat familie ingeschakeld om pindakaasdeksels (en chocopasta, oploskoffie, speculoos, enfin je snapt wat ik bedoel) te verzamelen. Na een tijdje was dit de score:

En nu ga ik langzaam een strook van het dak bedekken:

Door de langzame aanvoer van doppen zal het niet snel gaan, maar zo heeft het dak tijd om langzaam te groeien en kan ik eventueel ondertussen bijsturen. Het plan is dat bovenop vooral sedum album komt, een plant die werkelijk overal kan groeien, en aan de voorkant komt vooral delosperma, want die kan een stuk over de garage hangen.

Ik kan niet wachten voordat ik tegen een garage vol paarse bloemetjes kijk!

Wat vinden jullie er van? Zie ik iets over het hoofd in mijn plan?

Is er echt een woningtekort in Nederland?

Volgens het CBS nam de krapte op de woningmarkt het afgelopen jaar alleen maar verder toe. Steeds meer huizen worden overboden en veel jongeren kunnen niet aan het huis komen.

Op dit moment rollen politieke partijen over elkaar heen wie de meeste nieuwe huizen belooft om het woningtekort aan te pakken. Maar er is ook een andere kant van het verhaal. En dat verhaal komt verrassend genoeg ook van het CBS: de huizenprijzen stijgen vooral door de lage rente, de soepelere schenkingsregels aan mensen onder de 40 en de vrijstelling van overdrachtsbelasting voor 35 minners. De website huizenmarkt-zeepbel analyseerde ook dat de politiek het probleem alleen maar groter aan het maken is door starters financiele voordelen te geven. Al dit geld dat we in de woningmarkt steken wordt als een spons opgezogen in de huizenprijzen. 

De bubbelvorming wordt versterkt door het feit dat doorstromers het niet erg vinden als ze tijdelijk met twee huizen zitten. Beide huizen worden immers steeds meer waard, dus er is geen haast bij het verkopen. Bovendien is het een verkopersmarkt: je hoeft je geen zorgen te maken dat je een huis niet kwijtraakt. Dit zorgt voor onnodige krapte op de woningmarkt. Zodra de woningbubbel knapt, draait de hele situatie om: het wordt dan een kopersmarkt, waarbij mensen blij zijn als ze eindelijk van huis huis af kunnen komen. Mensen gaan dan pas een nieuw huis kopen als ze de garantie hebben dat ze van hun oude huis afkomen. Hetzelfde gebeurde in 2008-2010.

Het vervelende van deze bubbel is dat we het hier niet hebben over een leuk hebbedingetje zoal een tulpenbol of een goudstaaf, over stukjes bedrijf zoals aandelen, en al helemaal niet over virtuele flauwekul, zoals Bitcoin, maar we hebben het over een primaire levensbehoefte, namelijk onderdak. Als je je niet blauw wilt betalen aan huur, dan kan je niet anders dan in de achtbaan van de woningmarkt gaan zitten.

Om je een idee te geven over de huisige woningprijs heb ik mijn CBS huizenindex tooltje weer eens geupdate. Voor mijn huis ziet het er rooskleurig uit: sinds mijn scheiding is het huis grofweg 50.000 meer waard geworden:

Dit is best leuk voor mijn eigen vermogen, maar de vraag is wat ik er mee moet. Op het moment dat ik besluit om een ander huis te kopen, dan moet ik eerst een ander betaalbaar huis zien te vinden. Pas daarna kan ik mijn oude huis te koop zetten. Er bestaat het risico dat op precies dat moment de huizenmarkt instort, en dat ik met twee huizen blijf zitten....

Leuk, zo'n eigen huis, maar eigenlijk is het een bubbelvormige gouden kooi...

Zijn jullie blij met de alsmaar stijgende woningprijzen?

zie ook:

CBS huizenindex

Spaarhypotheektool.nl

Ik vind het heel leuk om mensen te helpen met hypotheekvragen of andere rekenvragen. Zoals ik heb gemerkt met lesgeven is het niet alleen leuk om mensen te helpen, het houdt jezelf bovendien scherp en zelf leer leer je er meestal nog het meest van. Het leuke van internet is dat het de mogelijkheid geeft om wildvreemde mensen anoniem te helpen.

Maar de laatste tijd merk ik steeds vaker dat ik mensen in mijn omgeving heb die vragen hebben met hun spaarhypotheek. In zulk gesprek gaat er in mijn hoofd steeds een lampje branden: "ah, daar heb ik een leuk tooltje voor...onee, ik blog anoniem, dus ik wil eigenlijk niet dat de hele buurt dat weet". Dat kan natuurlijk nooit de bedoeling zijn. 

Daarnaast ben ik geen grote fan van huidige websites. Terwijl het internet en computers steeds sneller zijn geworden, worden websites steeds trager en irritanter met de overdadige lijst van plugins, trackers, cookies, reclames en andere flauwekul. Ik heb geen enkele advertentie of tracker op dit blog, maar toch maakt hij de standaard google cookies aan. 

Dus werd het tijd voor een nieuw project: spaarhypotheektool.nl

Op deze site ga ik al mijn tooltjes plaatsen, zodat ze gemakkelijker vindbaar zijn. De site heeft alleen maar statische content, dus geen cookies of andere flauwekul, en is dus lekker snel. Alle getallen die je invoert blijven op je eigen pc en gaan niet het web over. Daarom is er geen https nodig.

Gewoon kennis delen met de hele wereld zonder er iets voor terug te vragen: precies waar internet oorspronkelijk bedoeld was totdat de geldwolven kwamen.

Ook maak ik geen gebruik van skins: alles is handgeschreven html, soms met hulp van stackoverflow.

Er valt nog genoeg mooier te maken en tooltjes toe te voegen, hierover later meer.

zie ook:

terug naar web 1.0!

spaarhypotheektool.nl

Lezersvraag: wat te doen met aflossingsvrije hypotheek?

Onlangs kreeg ik de volgende vraag:

"Ik heb een behoorlijk bedrag dat ik kan gebuiken om mijn hypotheek af te lossen, maar mijn spaarhypotheek is dankzij jouw tooltjes al helemaal geoptimaliseerd (bijgestort/ingekort). Daarnaast heb ik een aflossingsvrije hypotheek van 70.000,- tegen 4.5% rente die nog 18 maanden vaststaat en waar dit jaar nog geen aflossingen op zijn gedaan. Wat kan ik hier het beste mee doen?"

Deze lezer heeft zich er goed aan gedaan om eerst de spaarhypotheek aan te pakken: investeringen in de spaarhypotheek doe je immers voor de winst op de lange termijn. Daarna kan je je op de aflossingsvrije hypotheek storten, die immers veel flexibeler is. 

In eerste opzicht zou je denken dat het gunstig is om op deze hypotheek af te lossen. De rente is relatief hoog, en zelfs na hypotheekrenteaftrek heb je zo'n 2.7% winst op je investering. Het probleem is dat je voordeel slechts van korte duur is: over 18 maanden wordt er en nieuwe rente vastgesteld, en met de huidige koersen is het waarschijnlijk dat de rente dan vastgezet kan worden voor 1-1.5%. Kortom, je hebt dan anderhalf jaar kunnen profiteren van een leuke besparing, maar daarna zakt de besparing naar netto minder dan een procent, en heb je wellicht spijt dat je het geld in stenen hebt gestopt. 

Wat is wel mogelijk? De meeste banken bieden aan om de rentevaste periode te laten afkopen. Met deze tool kan je berekenen hoeveel het in dit geval gaat kosten:

Het boetebedrag is niet mals: er moet 2801.61 op tafel worden gelegd om de boete af te betalen. Gelukkig is dit bedrag aftrekbaar (je moet het wel zelf vermelden op je belastingaangifte), dus is het netto ruim 1600,-. Maar in het overzicht zie je ook dat dit bedrag wordt terugverdiend: elke maand betaal je maandelijks 101.50 minder. Na 16 maanden heb je de boete dus terug, terwijl de rente 18 maanden vaststond. Onder de streep bespaar je dus ruim 200,-. 

Je kan je afvragen of het de moeite waard is om voor 200,- deze kunstjes uit te halen. Maar er is nog een ander aspect: we kunnen niet in de toekomst kijken. De huizenmarkt maakt gekke sprongen en misschien overspoelt India ons met een nieuwe Covidversie. Het gevolg voor de rente is moeilijk te overzien, maar veel langer kan hij niet worden. Hoger wel. Door nu al de rente opnieuw vast te zetten ben je verzekerd van een lage rente en voorkom je het risico dat de rente over anderhalf jaar is gestegen.

Wat zouden jullie in dit geval doen? 

Zie ook:

tool voor afkopen aflossingsvrije hypotheek

winstverwachting van aflossingsvrije hypotheek afkopen

FIRE kengetal: hypotheek

Een gemeenschappelijke hobby van FIRE adepten (Financial independent, retire early) is het bijhouden van getalletjes, zoals hoeveel men per maand spaart (saving rate), hoeveel vermogen er is opgebouwd, en hoever men tot financieel onafhankelijk is verwijderd. De komende weken wil ik al die getallen eens onder de loupe nemen: hoe bereken ik het, en welke bedragen neem ik mee? Ik besprak al eerder Het eigen vermogen, en de saving rate, deze week: de hypotheek aflossen.

Wat is het?

Als je elke maand leuke kengetalletjes bijhoudt, dan kan het aflossen van de hypotheek niet ontbreken. Normaal gesproken worden er grafiekjes gemaakt van hoeveel er nog resteert van de hypotheek ten opzichte van de oorspronkelijke hypotheek, maar eigenlijk is het veel mooier om te zien hoeveel er al afgelost is. Je krijgt dan dus:

%afgeloste hypotheek = afgelost bedrag / totale hypotheek * 100%

Op deze manier krijg je dus een mooie stijgende lijn, die als het goed is ooit 100% zal bereiken.

Waarom is het belangrijk om te bekijken?

In principe hoeft het aflossen van je hypotheek geen onderdeel te zijn van je strategie naar FIRE. FIRE gaat om het laten renderen van je spaargeld, en het aflossen van een hypotheek hoeft niet perse het hoogste rendement op te geven. Aflossen is geld steken in stenen, maar beleggen geeft risico. 

Ik heb het idee dat er een flinke aandachtswijziging heeft plaatsgevonden. Toen ik in 2013 begon met bloggen kon je werkelijk digitaal struikelen over blogs over het aflossen van hypotheken, mede aangewakkerd door Gerhard Hormann. Ik heb het idee dat dit enthousiasme is getaand, mede door de lage hypotheekrentes.

Hoe dan ook, elk stijgend lijntje dat extra motivatie geeft om door te gaan is er eentje, dus deze houdt de moed er zeker in. Hieronder zie je de verschillende lijntjes in mijn geval bij elkaar:

De saving rate lijn begon te stijgen vanaf 2013, toen ik wat meer financieel bewust werd. Spoedig werd de hypotheek langzaam aangepakt. Het eigen vermogen is in mijn geval vooral bepaald voor de WOZ waarde, en begint daardoor pas de laatste 4 jaar te stijgen. Ten slotte begint het passieve inkomen interessant te worden sinds dat ik wat ben gaan beleggen.

Welk getal vinden jullie de beste indicator? Zijn er nog meer getallen die ik in dit grafiekje bij kan houden?

Zie ook:

eigen vermogen

saving rate

passief inkomen

buffer

FIRE kengetal: buffer

Een gemeenschappelijke hobby van FIRE adepten (Financial independent, retire early) is het bijhouden van getalletjes, zoals hoeveel men per maand spaart (saving rate), hoeveel vermogen er is opgebouwd, en hoever men tot financieel onafhankelijk is verwijderd. De komende weken wil ik al die getallen eens onder de loupe nemen: hoe bereken ik het, en welke bedragen neem ik mee? Ik besprak al eerder het eigen vermogen, en de saving rate, deze week: de bufer.

Wat is het?

De buffer is voornamelijk bedoeld voor het opvangen van financiele tegenslagen (kapotte auto) en het zonder werk komen te zitten. Maar voor FIRE adepten is de buffer nog iets, namelijk: "f$$k you money". Hoe groter je buffer, hoe minder afhankelijk je bent van je huidige inkomensstroom. En hoe gemakkelijker je je baas simpelweg "f$$K you" kan zeggen als je het werk niet meer bevalt, en hoe langer je tijd hebt om te bedenken wat je dan met je leven wilt gaan doen. Om het goed met anderen te vergelijken, deel ik door mijn uitgaven:

buffer = spaargeld / maandelijkse uitgaven

De eenheid van de buffer is in dit geval dus niet euro's of procenten, maar maanden. Met andere woorden: hoe lang kan ik op mijn spaargeld teren?

Wat neem ik mee?

Deze keer is het heel simpel: ik neem al het direct op te nemen spaargeld mee. Ik heb niks aan geld dat over een jaar vrij komt als de wasmachine kapot is. Je zou kunnen overwegen om je aandelenportefeuille mee te nemen. Over dit geld kan je namelijk in een relatief korte tijd beschikken. In uiterste nood zou dat natuurlijk gebeuren. Zolang je nog een vette aandelenportefeuille hebt ga je niet verhongeren. Maar omdat het niet wenselijk is, neem ik het niet mee.

Nadelen?

Zoals elk kengetal is de buffer niet oneindig nauwkeurig. Mocht iemand zonder werk komen te zitten, dan verandert de financiele situatie op meer punten dan alleen op salaris. Sommige kosten hoeven niet meer gemaakt te worden, zoals reiskosten en kinderopvang. Bovendien leef je normaal gesproken niet op de meest zuinige manier. Als je zonder werk komt te zitten zullen grote uitgaves uitgesteld worden.  

Hoeveel is precies nodig?

Hierover verschillen de meningen extreem. In het algemeen wordt er gesproken over een buffer van 3 tot 6 maanden. Het Nibud heeft een rekentool gemaakt om je buffer te bepalen. Ik heb een beetje met die tool zitten spelen, en voor een driepersoonsgezin met een gemiddeld huis is dit de verhouding tussen buffer en inkomen:

Het Nibud gaat er dus van uit dat een gezin altijd 4000,- nodig heeft voor inventaris en 800,- voor onderhoud huis. deze bedragen gaan per euro inkomen met respectievelijk 70 cent en 20 cent omhoog. Nibud koppelt de waarde van het inventaris en huis dus duidelijk aan de welvaart die door het inkomen wordt gebracht, hetgeen voor FIRE adepten natuurlijk totaal niet vanzelfsprekend is.

Persoonlijk probeer ik minimaal voor 3 maanden spaargeld te hebben:

Je ziet dat de buffer niet altijd stabiel is. Op dit moment wacht ik op een beurskrach, dus heb ik een beetje meer in kas. En ruim een jaar geleden had ik mijn hele buffer opgemaakt aan het afkopen van de rentevaste periode van de hypotheek. Ik wist dat de dertiende maand er aan zat te komen, dus kon ik het risico lopen. 

Hoeveel buffer houden jullie aan?

Zie ook:

eigen vermogen

saving rate

passief inkomen

FIRE kengetal: passief inkomen

Een gemeenschappelijke hobby van FIRE adepten (Financial independent, retire early) is het bijhouden van getalletjes, zoals hoeveel men per maand spaart (saving rate), hoeveel vermogen er is opgebouwd, en hoever men tot financieel onafhankelijk is verwijderd. De komende weken wil ik al die getallen eens onder de loupe nemen: hoe bereken ik het, en welke bedragen neem ik mee? Ik besprak al eerder het eigen vermogen, en de saving rate, deze week: passieve inkomen.

Wat is het?

Hoewel we het eigen vermogen iets zegt over hoeveel geld er is dat voor je kan werken om je van een gratis inkomen te voorzien, geeft dit geen garantie dat dit vermogen genoeg inkomen genereert. Daarom is het interessant om te kijken hoeveel van je uitgaven je zou kunnen dekken met passieve inkomsten. Op deze manier wordt het een inzichtelijk dimensieloos getal:

passief inkomen% = (onvoorwaardelijke inkomsten waar je niet voor hoeft te werken) / uitgaven.

Als dit getal 100% is, dan kan je al je uitgaven dekken met geld waar je niets voor hebt hoeven doen. 

Wat neem ik mee?

• rente op spaarrekeningen
• dividend
• giften
• reclameinkomsten
• koersverschillen
• rente op spaarhypotheek
• kinderbijslag / AOW / pensioen

Ik heb er voor gekozen om de rente op de spaarhypotheek als inkomen te zien, omdat dit een ander component dan de gewone hypotheek(rente). Kinderbijslag, AOW en pensioen zijn onvoorwaardelijke inkomstenbronnen: er worden geen voorwaarden gesteld om het te ontvangen. Dit in tegenstelling tot WW of bijstand. Ook heb neem ik giften (bijvoorbeeld van ouders) mee in dit lijstje. Voor een gift hoef je immers niks te doen dan aardig geworden worden. Al veroorzaakt dit component wel een paradox: als je afhankelijk bent van giften, hoe onafhankelijk ben je dan eigenlijk?

Voordelen?

Een groot voordeel is dat dit getal geen aanname doet over de safe withdrawal rate, zoals bij het eigen vermogen. Dit getal is direct gekoppeld aan de mate waarin passief inkomen voor je uitgaven kunnen dekken. Voor de rest is het een getal dat (hopelijk) mooi langzaam stijgt van 0% naar 100%, en dat je ook kan opsplitsen in verschillende componenten:

In mijn geval heb ik beleggingen onderaan gezet, want die kunnen wel eens ooit negatief zijn...

Nadelen?

Op begin van een reis naar FIRE kan dit een motiverend getal zijn om te zien hoeveel uitgaven je al met passieve inkomsten kan dekken. Maar na verloop van tijd zal het getal steeds grilliger worden. Met een grote aandelenportefeuille zullen koersverschillen de grafiek heel schokkerig maken. Om dit te voorkomen is het wellicht verstandig om het jaarlijks gemiddelde koerswinst mee te nemen. 

Wat vinden jullie van dit getal? Welke componenten nemen jullie mee inde berekening?

Zie ook:

eigen vermogen

saving rate

FIRE kengetal: saving rate

Een gemeenschappelijke hobby van FIRE adepten (Financial independent, retire early) is het bijhouden van getalletjes, zoals hoeveel men per maand spaart (saving rate), hoeveel vermogen er is opgebouwd, en hoever men tot financieel onafhankelijk is verwijderd. De komende weken wil ik al die getallen eens onder de loupe nemen: hoe bereken ik het, en welke bedragen neem ik mee? Vorige week besprak ik het eigen vermogen, deze week: saving rate

Wat is het?

Als je het bereiken van financieel onafhankelijk vergelijkt met het beklimmen van een berg, dan is het eigen vermogen de huidige hoogte op de berg. Je kunt omlaag kijken hoeveel geld je al gespaard hebt, en je kunt omhoog kijken hoever de top nog is. Maar om te weten hoe lang het nog duurt voordat je bij de top zult zijn, zal je moeten weten hoe hard je klimt. Daar komt de saving rate om de hoek kijken. Het vertelt je hoeveel procent van je inkomen je kunt sparen, dus hoe snel je vermogen groeit.

Hoogte = Eigen vermogen

Hellingspercentage = Saving rate

De saving rate is verreweg het meest bekende kengetal om FIRE te bereiken, maar helaas minder intuitief dan het eigen vermogen. MrMoneyMustache heeft er ooit eens een mooie longread over gemaakt. De definitie van de saving rate zijn de meeste mensen het gelukkig over eens, namelijk:

Saving rate = (inkomsten - uitgaven) / inkomsten * 100%

oftewel:

Saving rate = (wat je over houdt) / inkomsten * 100%

Doordat dit getal door je inkomsten deelt, is het dus een inkomstenneutraal getal: een modale werker kan in theorie dezelfde saving rate halen als een hartchirurg.

Wat neem ik mee?

De volgende zaken zijn in mijn definitie inkomsten:

• salaris: een nobrainer lijkt me
• rente op spaarrrekeningen
• rente op spaarhypotheek
• giften
• belastingteruggaven. Ik geef toe, dit is een beetje arbitrair.
• uitbetalingen van crowdfunding. 
• resultaat op de beurs, zowel koersveranderingen als dividend. De voornaamste reden is dat ik iets niet de ene keer een inkomsten, de andere keer een uitgaven wil laten zijn, dus zet ik het altijd aan de inkomstenkant. Doordat koersveranderingen ook negatief kunnen zijn, kan dit dus een negatief stukje inkomsten worden. Dit is wellicht niet meer houdbaar als mijn aandelenportefeuille in de toekomst groter is.

Tot de uitgaven behoren: tja, eigenlijk al het andere. Ik hou geen boekhouding bij van wat ik allemaal uitgeef, omdat het teveel op werk lijkt. Ik kijk gewoon wat er op het einde van de maand overblijft. Er zijn wel een paar dingen die ik niet meetel:

• aflossingen op hypotheek. Dit is een vestzak-broekzak investering, dus geen echte uitgaven
• investeringen in aandelen. Dit is immers een investering in vermogen. De winst of verlies wordt bij de inkomsten meegeteld.
• waardeverandering van het huis beschouw ik niet als een inkomsten. Het zou hele gekke sprongen veroorzaken bij elke jaargrens zonder dat het iets met mijn financieen te maken heeft.
• hypotheekrenteaftrek beschouw ik als een korting op de hypotheekrente, dus als korting op de uitgaven.

Ik bereken de uitgaven dus als:

Uitgaven = oude banksaldo - nieuwe banksaldo + inkomsten + aflossingen + investeringen

Voordelen?

De saving rate is een heel krachtige manier om iets te vertellen over de gezondheid van je financien. De meeste financieel onbewuste mensen hebben een saving rate van tussen de 0% en 5%. Deze bewustwording helpt vaak al meer dan 100 bespaartips bij elkaar. Ook zegt de saving rate iets over wat de vooruitzichten zijn wanneer je financieel onafhankelijk zou kunnen zijn. Hoewel het niet direct zegt wanneer je met pensioen kan, valt er wel een schatting aan af te leiden, zoals met deze tool, afhankelijk van hoeveel rendement je verwacht op je vermogen.

Nadelen?

Hoewel de saving rate dus een mooi instrument is bij beginnende spaarders, komen er na een tijdje een paar rare dingen om de hoek kijken.

In de berekening van de saving rate zit namelijk iets geks: minder uitgeven is gunstiger dan meer verdienen. Neem iemand die een ton per jaar verdient en de helft er van verbruikt. De saving rate is dus 50.000/100.000 *100% = 50%. Als deze persoon een stuk huis zou aflossen, waardoor de vaste lasten met 10.000 dalen, dan houdt hij ineens 60.000 per jaar over, dus wordt de saving rate 60%. Maar als deze persoon spaargeld in de beurs stopt en 10.000 per jaar jaar aan dividend opstrijkt, dan zou het inkomen 10.000 stijgen, en houdt hij dus ook 10.000 extra over. De saving rate zou dan 60.000 / 110.000 * 100% = 54.5% worden. 

Onder de streep maken beide taktieken niets uit, waarom maakt het wel uit voor de saving rate?

Ook is de saving rate extra verwarrend als je financiele onafhankelijkheid hebt bereikt. In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, kan de saving rate in praktijk nooit 100% bereiken. 100% betekent namelijk dat je net zoveel overhoudt als je verdient, dus dat je helemaal niets uitgeeft. Als je gaat stoppen met werken wordt het helemaal vervelend: zonder inkomsten staat er niks onder de noemer, en delen door nul is flauwekul. Natuurlijk zal je wat passief inkomen ontvangen, maar dat kan ook ooit negatief zijn. Kortom, de saving rate verliest zijn nut als je diht bij financieel onafhankelijkheid komt. 

 

Conclusie

Vooral voor beginende spaarders is de saving rate de perfecte tool om een richting te geven in het pad naar financiele onafhankelijkheid. Ook zit er een mooi moraal achter de bergbeklim-analogie: natuurlijk is het fijn om zo snel mogelijk te klimmen, maar pas op dat je jezelf niet opblaast. Dan sta jij met een overhitte motor aan de zijlijn, terwijl anderen die het rustiger aandeden je weer gaan inhalen. Dus kies een tempo waar je je prettig bij voelt, en vergeet niet te genieten van het uitzicht! 

Zie ook:

MrMoneyMustache: The Shockingly Simple Math Behind Early Retirement

Eigen vermogen

FIRE kengetal: eigen vermogen

Een gemeenschappelijke hobby van FIRE adepten (Financial independent, retire early) is het bijhouden van getalletjes, zoals hoeveel men per maand spaart (saving rate), hoeveel vermogen er is opgebouwd, en hoever men tot financieel onafhankelijk is verwijderd. De komende weken wil ik al die getallen eens onder de loupe nemen: hoe bereken ik het, en welke bedragen neem ik mee? Deze week: eigen vermogen

Wat is het?

Om financieel onafhankelijk te zijn is het vooral belangrijk om een stevige zak geld te hebben, en om dat geld vervolgens te laten werken om zo een inkomen te genereren. De grote vraag is natuurlijk: hoeveel precies? Internet staat vol met theorieen en aannames, zoals bij MrMoneyMustache

en al deze theorieen komen er meestal op neer dat je op een lange termijn elk jaar ongeveer 4% van je vermogen kan opmaken: het passieve inkomen vult het weer aan. Dit wordt de "safe withdrawal rate" genoemd. Met andere woorden: je moet dus 25 keer je jaaruitgaven bij elkaar zien te harken...

Op internet zie ik dat mensen hun eigen vermogen op verschillende manieren uitdrukken. Ten eerste kan je gewoon het absolute getal bijhouden. Het nadeel is dat mensen over het algemeen niet graag absolute bedragen op straat gooien. Een alternatief is om het bedrag te vergelijken met een startbedrag, bijvoorbeeld het vermogen op 1-1-2010, of om het te vergelijken met het doelbedrag. In het laatste geval heb je dan mooi een percentage dat hopelijk in de toekomst ooit 100% wordt.

Het nadeel van deze aanpakken is dat het nog steeds een beetje arbitrair is, en niet gemakkelijk vergelijkbaar met andere mensen, met andere leefomstandigheden. Daarom definieer ik mijn eigen vermogen als:

Eigen vermogen = (bezit - schuld) / jaarlijkse uitgaven * 100%

Dit getal zegt dus iets over hoe lang je op je eigen vermogen zou kunnen teren zonder rente. Hier betekent 100% dat je een jaar lang op de vermogen zou kunnen teren. Als je voor de 4% save withdrawal rate wil gaan, moet je dus 2500% bij elkaar zien te sprokkelen.

Wat neem ik mee?

Het volgende ding waar vaak discussie over is, is welke bedragen meegenomen moeten worden. Ook hier is geen elke regel heilig, maar ik hanteer de volgende regels:

Eigen vermogen bestaat uit twee dingen: bezit en schulden. Bij bezit reken ik mee:

• huis: ik reken met de WOZ waarde. Die is elk jaar openbaar, dus gemakkelijk te gebruiken
• spaargeld
• beleggingen
• auto: alleen als het substantieel is. Mijn auto is al lang en breed afgeschreven

Bij schulden neem ik mee:

• hypotheek
• studieschuld: gelukkig al afgelost
• grote leningen: mijn moeder heeft me een aardig bedrag voorgeschoten

Wat neem ik dus niet mee:

• pensioen: hier kan in het Nederlands stelsel nauwelijks een zinnig woord over gezegd worden
• crowdfunding: er staat niet direct een bezit tegenover een investering
• overige bezittingen, zoals fietsen, electra etc. Dit is allemaal kommageneuzel, zonde van de tijd

Kortom: het gaat bij mij vooral om die gemakkelijk te berekenen zijn en van redelijk omvang zijn.

Voordelen?

Het voordeel van het berekenen van eigen vermogen is dat dit getal heel eenvoudig uitdrukt hoever je bent op de reis naar financiele onafhankelijkheid, zonder moeilijk rare berekeningen.  

Ook is het fijn dat je dit getal heel mooi kunt opsplitsen in verschillende componenten. Zo kan je extra veel informatie in een grafiek proppen. Hieronder zie je bijvoorbeeld een opsplitsing van auto (nihil), belegginen, sparen en alle schulden gestapeld:

Ten slotte is het fijn dat dit getal (bijna) altijd omhoog gaat. Het is altijd fijn als grafiekjes vooral omhoog gaan!

Nadelen?

Elk kengetal belicht maar één kant van de zaak. In dit geval vertelt het eigen vermogen niets over hoeveel geld dit vermogen genereert. De "4% safe withdrawal rate" is gebaseerd op een langdurig gemiddelde opbrengst op de beurs. Als al dit geld in een huis zit, wordt je huis wellicht elk jaar een beetje meer waard, maar er is geen passieve inkomensstroom.

Een ander nadeel is specifiek voor mijn definitie: doordat ik het eigen vermogen door de uitgaven deel, kan de grafiek een beetje schokkerig worden. In een jaar dat ik heel veel uitgeef, bijvoorbeeld voor een verbouwing, zal mijn procentueel eigen vermogen flink zakken.

Ten slotte zegt dit getal niets over hoe lang het nog duurt voordat je financieel onafhankelijk bent. Het zegt alleen hoe ver je al bent. Om het te vergelijken met het beklimmen van een berg: dit getal vertelt je op welke hoogte je zit, maar niet hoe hard je klimt. Hieruit kan je dus niet afleiden wanneer je bij de top bent. 

Gelukkig is daar een ander getal voor: de saving rate