maandag 26 november 2018

Waarom ik nog geen zonnepanelen heb

Ik wil milieuvriendelijk zijn en ben berekenend met techniek bezig, dus heel veel mensen vragen zich af waarom ik nog geen zonnepanelen heb. Hieronder is een opsomming van mijn redenen, waarbij de belangrijkste is: zonnepanelen hebben hoog rendement, maar geen zonnepanelen hebben een nog beter rendement!

Veel moeite voor weinig
Veel mensen beseffen niet dat slechts een klein deel van de energierekening uit stroomkosten bestaat. Mijn energierekening is ongeveer 1200,- per jaar. Hiervan gaat tweederde op aan gas, en nog een heel stuk aan vastrecht enzo. Het afgelopen jaar heb ik 1548kWh verbruikt, en daar moest ik slechts E309.75 aan variabele kosten voor betalen, oftewel 20ct per kWh. Ik betaal dus slechts 25,- per maand aan stroom! En hoewel iedereen verwachtte dat de energieprijzen zouden gaan stijgen, zijn ze de afgelopen 10 jaar behoorlijk constant gebleven.

Is het de moeite waard om een investering te doen om 25,- per maand uit te sparen? Natuurlijk is elke euro meegenomen, maar 4000,- euro in de spaarhypotheek pompen levert me hetzelfde op, en daar hoef ik geen mannetjes op mijn dak te laten klimmen. Mijn zwager vertelde stoer dat hij dankzij zijn zonnepanelen 50,- per maand bespaarde. Ik bespaar de helft van dat bedrag door wat lampen optijd uit te draaien.

Zonnepanelen moet je te goed plannen

Hypotheek aflossen en investeren in aandelen kan je op je eigen tempo doen. Bij zonnepanelen komt heel wat meer planning kijken. Zo is het dak van dit huis al 60 jaar oud. Nu voldoet het nog prima, maar misschien wil de buurman over 5 jaar zijn dak vervangen, en is het een mooie gelegenheid om mee te doen. Dan hoef je de panelen niet over het dak heen te leggen, maar kan je het dak vervangen door zonnepanelen.
Ook weet ik nog niet hoeveel stroom ik nodig heb. Op dit moment verbruik ik dus ongeveer 1500kWh per jaar, maar als ik over een paar jaar voor een elektrische auto, een inductiekookplaat en een warmtepomp kies kan mijn stroomrekening enkele malen over de kop gaan. Het is niet handig om later panelen bij te leggen.


Zonnepanelen maken me niet onafhankelijker
Een andere troef van zonnepaneelhouders is het "onafhankelijk zijn van de maatschappij". Dat klinkt heel leuk, totdat er een keer op een zonnige dag de stroom in onze straat uitviel. Een zonnepaneelbezitter viel van zijn stoel van verbazing dat ook zijn stroom het niet deed! Als zonnepaneelbezitter ben je juist extra afhankelijk van het netwerk: het netwerk moet jouw schommelende resultaten opvangen en jou door de donkere nachten loodsen. In dat opzicht is een zonneboiler veel interessanter.

Zonnepanelen passen beter ergens anders.
In onze regio worden nu al veel zonneparken gemaakt (helaas woon ik net buiten de postcoderoos, het gebied waarin mensen mogen meedoen met zulk park) en varkenstallen volgelegd met zonnepanelen, soms wel 800 per stal. Met deze grote getalen kan men veel efficient met omvormers omgaan. Bovendien is bij zonneparken de invalshoek optimaal. Bij mijn huis niet. Waarom zou ik mijn huis vervuilen met panelen die veel mooier en efficienter ergens anders passen?

Geen zonnepanelen leveren meer rendement
Zonnepanelen schijnen tegenwoordig een terugverdientijd van pakweg 8-10 jaar te hebben, maar uiteraard als verkochtte stroom net zo veel blijft opleveren als afgenomen stroom, de zogenaamde salderingsregeling. Zodra deze saldering stopt, is is het overschot van stroom op een zonnige dag hooguit 6 cent waard, terwijl men 's avonds voor 20 cent de stroom terug kan kopen.
Maar er is nog iets anders met zonnepanelen aan de hand: de prijzen blijven continue dalen. De onderstaande grafiek van Milieucentraal maakt dit mooi duidelijk:

Je ziet dat in het begin van de 21ste eeuw de prijzen flink daalden, maar zelfs nu daalt de prijs jaarlijks. In 2017 betaalde je E1,63/Wp (Wattpiek), terwijl dit in 2016 nog E1,78 kostte. Dit is een daling van 0,15/1,78 = 8,4%! Als je in 2016 zonnepanelen had gekocht, dan had je wellicht 8% winst gemaakt op je investering, maar als je deze aankoop een jaar had uitgesteld, had het je maarliefst 8,4% korting opgeleverd! En in het laatste geval zou je zonnepanelen gewoon een jaar langer meegaan, dus daar zit geen verschil in. Zolang de kosten voor zonnepanelen elk jaar met ettelijke procenten dalen, is het uitstellen van de aankoop rendabeler dan het daadwerkelijk kopen.

Ik ben eigenlijk behoorlijk verbaasd over dit resultaat. De berekening is eenvoudig, maar zit er een fout in mijn logica? Waarom heb ik deze beredenering nooit eerder op internet gehoord?
Bij veel technische investeringen is uitstellen heel lucratief. Elk jaar dat je wacht met het kopen van een nieuwe laptop levert je een vele betere laptop op, voor minder geld. De keerzijde van dit verhaal is dat je een jaar lang met de aftandse laptop hebt moeten overleven. Bij zonnepanelen heb je dit probleem niet: ze liggen op je dak, en stroom is stroom. En bij voorkeur zo goedkoop mogelijke stroom.

Wanneer ben ik wel overtuigd?
Het feit dat ik tot nu toe geen reden of kans heb gezien om zonnepanelen te nemen, wil niet zeggen dat ik voor altijd zonnepaneelloos zal blijven. Als mijn buurman een nieuw dak met ingebouwde zonnepanelen wil, dan doe ik wellicht mee. En een vriend van mij struint vaak veilingen af en komt soms uit bij restpartijen van zonnepanelen. Mocht hij ergens een interessante partij op de kop weten te tikken, dan wil ik misschien wel meedoen. Of als er een zonnepark of windmolenpark komt dat wel in mijn poscoderoos ligt, dan overweeg ik zeker om mee te doen.

maandag 19 november 2018

Het energieleverancier circus

Nu de grootste geldverslinder het huis uit is, kan ik eindelijk wat meer overzicht in het huis creeren. Zo ben ik bezig om de voorraadkast en vriezer helemaal leeg te eten voordat er nieuw conserveerbaar eten in huis komt. En nog steeds kom ik geconserveerd eten tegen dat bijna of zelfs helemaal over de datum is.

De volgende stap is om de vaste lasten eens onder de loep te nemen. Ik heb al een paar abonnementen waar ik niets meer mee doe de deur uit gedaan. Nu wordt het tijd om de grote vaste lasten tegen het licht te houden. Ik ben al een paar jaar lang niet overgestapt van energiemaatschappij. Eigenlijk ben ik best tevreden met de huidige club, maar het mailtje van de jaarafrekening was de druppel om te besluiten om weg te gaan:




Of ik nog vragen heb? Zeker:
"denk je echt dat je iemand in 2018 blij kunt maken met 56 cent?"
"denken jullie dat jullie de leukste thuis zijn?"
"zijn jullie helemaal door de ratten besnuffeld?"

Anyway, ik ben dus overgestapt naar een nieuwe energieboer. Voor een jaar vast krijg ik een welkomsbonus van 280,-. Op een energierekening van 1300,- is dat dus 22% korting ofzo. Dit is de meest lucratieve muisklik in lange tijd.

Waarom doen deze energiemaatschappijen dit? Een collega van me heeft onlangs eens naar zulke energieboer gebeld. Hij wilde gewoon open kaart spelen. Hij zei dat hij binnen een jaar weggaat naar een andere energieboer, en over een jaar misschien weer terugkomt voor de bonus die hij dit jaar ook heeft gekregen. Kon hij geen deal maken, zodat hij aansluitend bij deze club zou blijven en toch de bonussen zou opstrijken? Dan hadden zij minder administratiekosten langer omzet van hem.
Het antwoord was dat ze dat niet konden doen, omdat ze verlies lijden op de welkomsbonussen. Klanten gaan pas vanaf het tweede jaar geld opleveren. De bedrijve worden gedwongen door hun concurrenten om met welkomsbonussen mee te doen, anders trekken ze geen klanten meer. Aan de steeds groter wordende groep actieve overstappers verliezen ze dus geld, dat moet worden opgebracht door de slapende klanten. De slapende klant betaalt dus extra veel om de welkomsbonussen van actieve overstappers te betalen.

Is dit een reden om "solidair te verklaren aan de slapers"? Ik denk het niet. Energie is een commercieel produkt, iedereen is vrij om te kiezen en dus om over te stappen. Dat Nederlandse energiemaatschappijen rollend over de straat gaan om klanten te werven is niet mijn probleem. Zolang ze een produkt aanbieden dat lood om oud ijzer is, ben ik niet merkvast.

Nu vraag je misschien af: er zijn ook extra duurzame energiemaatschappijen, en je zou zonnepanelen kunnen installeren, waarom doe je dat dan niet? Persoonlijk denk ik dat ik het beste voor het milieu kan zijn door simpelweg zo min mogelijk energie te gebruiken. Ik doe bijna alles met de fiets, mijn jaarlijkse stroomverbruik is gezakt van 1700kWh naar 1500kWh, gasverbruik ligt rond 1100m^3, en autokilometers zijn van 17000 naar 12000 gegaan. Hiermee helpen we het klimaat veel meer.

zie ook:
energieverbruik 2018

maandag 12 november 2018

Waarom de bitcoin nu redelijk stabiel is...maar binnenkort hard onderuit gaat

Het vorig jaar heeft de Bitcoin een enorme piek meegemaakt van 20.000, waarna de koers met lange golven is gezakt tot ongeveer 6.000. De timing van deze piek was onmogelijk te voorspellen, maar het verloop erna verloop behoorlijk hetzelfde als na de vorige Bitcoin crash, iets wat ik in het begin van het jaar al voorspeld had:


Waarom denk ik dat de koers binnenkort een klap te verduren krijgt?Koersen werken met vraag en aanbod: is de vraag hoger dan het aanbod dan stijgt de koers, zo niet, dan daalt de koers. Hier is niets vreemds aan, want met deze wetmatigheid werk ons hele financiele systeem. Bij Bitcoin zijn er nog een stuk of 3 andere marktmechanismes bezig. De meeste zijn in balans, maar niet allemaal.

Marktwerking 2: transactiekosten

Bij de meeste betaalsystemen betaal je een vast bedrag of een vast percentage als transactiekosten. Bij Bitcoin wordt de transactiekosten door vraag en aanbod gestuurd. Er is namelijk schaarste op de hoeveelheid transacties: elke 10 minuten ongeveer 2500 transacties. De transacties worden uitgevoerd door mijners, en zij willen graag zoveel mogelijk geld verdienen. Dus als je geen transactiebijdrage aanbiedt, dan zullen alle mijners je transactie links latne liggen. Hoe meer transacties er uitgevoerd moeten worden, hoe hoger de kosten zullen zijn. Vooral tijdens de gekte van december 2017 liepen de transactiekosten hoog op:


In de grafiek zie je twee lijnen: de blauwe lijn is de basisvergoeding die een mijner krijgt voor een block, het rode is de transactiekosten die er bovenop komen. Alle data heb ik overigens van blockchain.info geplukt. De blauwe vergoeding is geintroduceerd om mijners een vast inkomen te geven en om bovendien nieuwe Bitcoins in het systeem te krijgen. In het begin kreeg een mijner 50BTC voor een block, dat is in 2012 gehalveerd naar 25, en in 2016 gehalveerd naar 12.5. Halverwege 2019 zal het nogmaals gehalveerd worden, en als alle 21 miljoen bitcoins in omloop zijn zal deze vergoeding helemaal stoppen. Er wordt verwacht dat mijners dan van de transactiekosten alleen kunnen leven. De bovenstaande grafiek ziet er extreem uit, maar als je de vergoeding in dollars uitdrukt wort het nog veel extremer:

Maar wat was dat mijnen ook alweer?Computers over de hele wereld proberen een willekeurige code te vinden die samen met de huidige transacties een mooi antwoord op een formule geeft, een zogenaamde hashfunctie. Uit deze formule komt een totaal onvoorspelbare uitkomst, en de kunst is om een code te vinden die precies een antwoord geeft dat bijvoorbeeld met minimaal 6 nullen begint. Degene die dit vindt heeft deze keer de loterij gewonnen en ontvangt de 12.5BTC+transactiekosten.
Ongeveer elke 10 minuten wordt er ergens op de wereld een jusit code gevonden. Maar als er meer computers gaan meedoen, dan is het waarschijnlijk dat het code veel eerder wordt gevonden.
Hier heeft Bitcoin een oplossing voor bedacht:

Marktwerking 3: moeilijkheidsgraadDe software van Bitcoin is zo gemaakt dat de moeilijkheidsgraad aangepast kan worden. Als nieuwe blokken in minder dan 10 minuten verschijnen, dan wordt de moeilijkheidsgraag opgevoerd. De eis is dan niet meer dat het antwoord met 6 nullen moet beginnen, maar met 7 nullen. En als nieuwe blokken te lang duren, dan wordt de moeilijkheidsgraag naar beneden aangepast. Dit is een slim systeem: hoe sneller de computers worden, hoe groter de kans is dat er gehackt zou kunnen worden, maar de hogere moeilijkheidsgraad maakt Bitcoin automatisch veiliger. De onderstaande grafiek geeft een indicator voor de moeilijkheid (difficulty) en een indicator voor totale computerkracht (MegaHash/s)
Let op: dit is een logarithmische schaal: elk streepje hoger betekent 10 keer zo moeilijk en 10 keer zoveel rekenkracht!

Terwijl de andere grafiekjes van Bitcoin hard op en neer schokken, is dit een hele langzame trend. Dit is niet vreemd: de koers van de Bitcoin kan in theorie in een dag twee keer zo groot worden, maar het is onmogelijk om in een dag zoveel computers te installeren. Je ziet daarom ook dat deze grafiek na de Bitcoinpiek van december 2017 nog steeds aan het stijgen is. Investeringen duren nu eenmaal even, dus deze grafiek ijlt enorm na: sinds de Bitcoin piek van kerst 2017 is de totale verwerkingssnelheid verdrevoudigd!

Marktwerking 4: winstgevendheid van mijnen.En dan komen we bij de laatste marktwerking. Hoe hoger de bitcoin koers, hoe meer het oplevert om in computers te investeren die kunnen mijnen. Maar hoe meer computers, hoe lager de opbrengst per computer. En daar begint het nu spaak te lopen. In december 2017 was mijnen heel hot en werden er pijlsnel mijnprojecten gestart. Een jaar later is de opbrengst meer dan gedecimeerd: van 15miljoen dollar per blok naar ongeveer 2 ton per blok, dus 75 keer minder opbrengst. De marktwerking zou er voor moeten zorgen dat er nu rekencapaciteit gaat verdwijnen, maar hardware is niet zo snel als software. Er zijn gigantische investeringen gedaan, en die investeringen moeten terugverdiend worden. De onderstaande grafiek laat zien hoeveel men verdient per berekening (geschaald):


Men verdient nu zelfs 10 keer zo weinig als in de tijd tussen de pieken van 2012 en 2017 in. Bedenk wel dat men destijds nauwelijks deed mijnen voor de winst: het was meer een ideele zaak van nerds op zolderkamertjes. Maar deze mensen verdienden destijds dus 10 keer zoveel als de professionele mijners van nu. En dan heb ik het niet over de waarde die hun bitcoins later waard werden, maar de opbrengst tegen huidige markttarieven.

Ja wacht even: computers worden elk jaar goedkoper!Dit argument telt zeker mee, maar slechts gedeeltelijk: computers gaan enkele jaren mee, en de stroomprijs is door de jaren redelijk constant gebleven. Maar laten we voor de zekerheid een correctiefactor meenemen. Hiervoor neem ik de wet van Moore, die zegt dat computerspul elke 2 jaar 2 keer zo snel/klein/goedkoop wordt. De grafiek wordt dan zo:

De opbrengst is nog steeds 3 keer zo klein als 2015, en ongeveer 200 keer zo klein als december 2018.

En wat betekent dit voor de koers?Deze situatie begint steeds nijpender te worden. Een groot deel van de Bitcoins is in bezit van de mijners, en die hebben er baat bij dat hun werk rendabel blijft. Dit is waarschijnlijk een van de redenen waarom de Bitcoin nu niet verder zakt. Maar deze situatie begint onhoudbaar te worden. Doordat de Bitcoin steeds stabieler is, zijn er steeds minder transacties, dus dalen de transactiekosten nog verder. En in 2019 wordt het feest verder verpest doordat de mining fee van 12.5BTC naar 6.25BTC gaat.
Er gaat een punt komen dat mijnen meer kost dan het oplevert. Op dat punt zulen mijners hun Bitcoins gaan verkopen en hun bezit te gelde maken. De financiele investeerders zijn al lang vertrokken, nu is het de beurt aan de mijners.
Dit zal ook niet van de ene op de andere dag gaan gebeuren: als er servers uitgezet gaan worden, zal de moeilijkheid dus gaan afnemen en zal de opbrengst per server weer een beetje toenemen. De boel zal dus schoksgewijs verder zakken.


We zullen het meemaken...