Beste pensioen ter wereld? Wel het ingewikkeldste!

Veel mensen bij de Nederlandse overheid zijn trots op het Nederlandse pensioenstelsel, dat als beste van de wereld wordt gezien. Qua hoeveelheid geld dat in pensioenfondsen zit mogen we niet klagen, maar is het systeem ook "goed"? Laten we het systeem vanuit helikopterperspectief bekijken.

In Nederland wordt belasting geheven op vermogen (+/- 1.2%) en op arbeid (0-52%, inkomensafhankelijk). Sinds 1964 is het mogelijk om een deel van je brutoloon te sparen voor een pensioen. Over dit bedrag wordt dan geen loonheffing en vermogensrendementsheffing betaald. Pas zodra van dit geld wordt gebruikt als pensioen, wordt er loonheffing ingehouden. Deze loonheffing is dan meestal lager, omdat een AOW gerechtigde een veel lager loonbelastingtarief heeft.
Om deze reden is het zeer voordeling om een stukje loon niet direct te laten uitbetalen, maar om het in een pensioenpot te doen.
In 1999 werd het Witteveenkader ingevoerd, waarbij werd bepaald dat de aftrekbaarheid van pensioenpremie werd begrensd. Dit is niet verwonderlijk: in 2014 liep de overheid 14 miljard aan vermogensrendementsheffing mis, doordat het geld belastingvrij in pensioenpotten stond geparkeerd. Bovendien loopt men jaarlijks 19 miljard aan loonheffing mis. Over deze bedragen wordt gemiddeld pas 25 jaar later loonheffing betaald, en dan is de belasting veel minder dan die 19 miljard.

Dankzij dit belastingvoordeel en de daaropvolgende beperking is er een wildgroei aan wetten ontstaan die ervoor moeten zorgen dat niemand stiekem teveel pensioen opbouwt. Zo is het maximum van de pensioenopbouw bepaald door:

1. Neem je brutoloon.
2. Trek daar de franchise van af. Dit bedrag is gerelateerd aan de AOW. De AOW krijg je immer gratis, dus daar hoef je geen pensioen voor op te bouwen.
3. Het bedrag dat je overhoudt is de pensioengrondslag. Dan dit bedrag mag je een bepaald percentage opbouwen aan pensioen. Dit percentage is afhankelijk van je leeftijd en burgerlijke status, en staat in tabellen, zogenaamde pensioenstaffels.

Hier houdt het niet mee op: het is namelijk ook niet toegestaan om tijdens je pensioen meer loon te ontvangen dan ervoor, dus daar zijn van allerhande extra grenzen ingevoerd. Zo mag je niet te lang na je AOW leeftijd doorwerken, anders zou het pensioen te hoog worden.

Als je bedenkt hoeveel consultancies en financiele adviseurs in de pensioenbranche werken, dan begrijp je een beetje hoe ingewikkeld het systeem is geworden. En dan te bedenken dat alle regels zijn bedacht om het belastingvoordeel niet uit de klauwen te laten lopen. Met deze adviezen zijn miljarden gemoeid. En al deze adviezen hebben geen "toegevoegde waarde" voor Nederland. Met andere woorden: deze adviseurs hadden ook iets echt nuttigs met hun tijd kunnen doen.

Bovendien zijn veel van deze regeltjes gebaseerd op onbekende variabelen in de toekomst. Zo is het onbekend wat de levensverwachting en AOW zal zijn tegen de tijd dat de dertigers met pensioen zullen gaan. Ook bieden rendementen wienig garantie voor de toekomst.
Bij elke financiele planning kan je niet exact in de toekomst kijken. Het verschil is dat er bij pensioenen veel aannames worden gedaan op basis van voorspellingen. Zo wordt de pensioengrondslag en staffels berekend aan de hand van een te verwachte pensioen.

Maar het allerkwalijkste van dit systeem is dat vooral mensen met een hoog salaris profiteren. Iemand die minder dan 25000 per jaar verdient betaalt nauwelijks belasting, en heeft dus geen voordeel bij het bruto sparen. Vermogensrendementsheffing is meestal ook geen probleem bij laagverdienende mensen. Kortom: het systeem is vooral gunstig voor midden- en grootverdieners.

Zouden we het systeem niet gemakkelijker kunnen maken? Is het niet mogelijk om minder belastingvoordeel te geven, en daardoor meer vrijheid? Mijn voorstel zou zijn:

• belast de pensioenpremie gewoon in box1, maar houdt het bedrag vrij van vermogensrendementsheffing. Met dit bedrag mag men zelf weten wanneer je een pensioenuitkering koopt. De pensioenuitkering is belastingvrij.
• laat voor de rest alle wetten los:
• je mag zoveel opbouwen als je wilt. Zo kan je bijvoorbeeld steeds je spaarrekening afromen tot 25.000 en dit overmaken naar je pensioenpot.
• je mag zelf weten wanneer je het pensioen laat ingaan. Je kunt het zelfs in stukjes laten ingaan. Zo kan je van een deel van je spaarpot al met de 50 een pensioen kopen, zodat je minder kan gaan werken. De rest van het bedrag laat je staan op op 65 een extra pensioen te kopen. Op deze manier hebben mensen de vrijheid om hun eigne pensioendatum te kiezen.
• het mooie van deze regel is dat men wel belastingvrij vermogen kan opbouwen, maar het geld is niet vrij beschikbaar. Je kunt het geld niet doorsluizen naar je nabestaanden, maar je moet het geld als maandelijks pensioen laten uitkeren.
• de overgangsregeling is simpel: over al het geld dat nu is gespaard gelden de oude regels, en moet loonheffing worden betaald. Over het nieuwe geld niet, dat heb je al gedaan.
• De sloot geld die jaarlijks extra binnenkomt wordt gebruikt om de loonbelasting te verlagen, en vooral te versimpelen

Zie ook:
rara, wie profiteert er van het nieuwe belastingplan?
basisinkomen een utopie?