maandag 23 november 2020

Waterkoker of fluitketel?

Ik heb een gasfornuis, en aangezien ik niet teveel spullen op het aanrecht wil hebben, gebruik ik een fluitketel. Omdat ik er 2 of 3 liter thee doorheen jaag per dag, vroeg ik me af: wat is eigenlijk zuiniger: een waterkoker of fluitketel?

Internet staat al behoorlijk vol met deze vergelijking, maar een eenduidig antwoord is er niet:

  • teapottery.nl geeft de voorkeur aan een waterkoker, want bij een fornuis gaat er energie langs de fluitketel. Hoeveel dat is, dat vertellen ze niet. Wat ze ook niet vertellen is dat de gemiddelde elektriciteitscentale ook niet 100% efficient is.
  • olino.org laat ook de fluitketel winnen, door m3 gas direct om te rekenen naar kWh. dat is een beetje dezelfde beredering als bij teapotter.nl. Bovendien zitten er vreemde knikken in de grafieken.
  • groener.wordpress.com zegt dat het nek aan nek gaat, mits de fluitketel op gas wordt verwarmd. Ook schijnt het afhankelijk van de hoeveelheid water te zijn. Wellicht lekt er meer warmte weg bij een grotere hoeveelheid water.

Hoogtijd om het zelf te proberen! Om een eerlijke vergelijking te maken heb ik 4 verschillende hoeveelheden water gekookt (uiteraard niet verspild, maar allemaal als thee opgedronken), met

  1. een waterkoker (mijn vriendin kookt op elektra, dus die gebruikt wel een waterkoker),
  2. een fluitketel op een kleine pit, en 
  3. een fluitketel op een grote pit (waar dus wat vuur langs de ketel afgaat).
Voor het gas heb ik gewoon even de thermostaat laag gedraaid, zodat het fornuis de enige gasverbruiker is. Voor elektra is dit lastiger, omdat elk huis wat sluipverbruik heeft. Mijn energiemeter kon ik niet vinden. Daarom ga ik uit van de specificatie van de waterkoker (2000W).

Ik weet dat dit experiment niet super wetenschappelijk is. Voor een goede vergelijking moet ik meerdere fluitketels proberen, meerdere waterkokers, elektra exacter meten enz, maar voor de orde van grootte lijkt me dit voldoende.

Na wat meten kwam ik op de volgende resultaten:

 
Zoals ik had verwacht is de waterkoker sneller: bijna twee keer zo snel. Voor het verschil in pit wist ik niet wat ik moest verwachten. Er gaat wat vuur langs de fluitketel op de grote pit, maar het water is wel sneller heet, dus kan het niet tussendoor afkoelen. Uiteindelijk blijkt de kleine pit 25% zuiniger te zijn. Andere belangrijke conclusie: het verband tussen tijd en hoeveelheid water is behoorlijk lineair. De kleine knikjes zijn waarschijnlijk meetonnauwkeurigheden. Ik zie dus geen extra voor- of nadeel bij meer water voor een fluitketel of waterkoker. 
Als ik er van uitga dat ik per jaar 1000 liter water kook, dan kost het mij ongeveer 30m3 gas, oftewel pakweg 3% van mijn totale gasverbruik.

Helaas zijn kWh en m3 gas appels en peren om te vergelijken, dus moeten we iets pakken om ze gelijk te schakelen. Bij andere referenties wordt vaak het gas vertaald naar calorische waarde. Persoonlijk vind ik dat niet echt eerlijk. Bij de elektriciteitsopwekking gaat heel veel energie verloren tijdens opwekking (kolencentrales leveren vooral restwarmte), transformatie en weerstand in de kabels. Het rendement van elektriciteitsopwekking in Nederland pakweg 42% (bron: Delft Integraaal). Dus van elke 100 kWh aan energie die er vooraan ingaat, komt er 42kWh uit jouw stopcontact. Het verlies van rendement van gas is vele malen kleiner.
 
Ik heb voor een vele praktischer vergelijking gekozen: ik heb het omgerekend naar Euro's (23cent per kWh en 60cent per m3 gas). Om ook het duurzaamheidsaspect te vergelijken, heb ik de CO2 berekend. Die is voor Nederlandse elektriciteit gemiddeld 0.649 kg (Bron: Delft Integraal). Dit geld dus voor het gemiddelde: voor die zonnepanelen en windmolens staan nog steeds een paar vieze kolencentrales roet uit te blakeren. Voor gas kom ik via wikipedia op een uitstoot van 1.79 kg per m3:
 

Uit deze grafieken komt dat de waterkoker pakweg 50% duurder en milieubelastender is dan een fluitketel. Dit zal in de toekomst hopelijk gaan veranderen: steeds meer elektriciteit zal duurzaam opgewerkt worden, maar met het tempo dat we dat in Nederland doen verslijt ik meerdere fluitketels.

En dan de laatst overweging: wat levert het op qua uurloon? Dit blog heet immers "geld is tijd". Dus kijk ik hoeveel extra tijd het me kost en wat het oplevert als ik eerst van een waterkoker naar de grote pit ga, en vervolgens wat het me oplevert als ik nog een stapje verder ga, naar de kleine pit:

Met langer wachten op mijn kokend water verdien ik een wopping 10 cent per uur als ik overstap op een grote pit, en nog eens 25cent per uur als ik nog langer wil wachten met de kleine pit. Kortom: voor het geld hoef ik het niet te doen. Die 1000 liter water per jaar kost me 18 tot 30 euro, afhankelijk van de warmtebron. De thee is vele malen duurder..

Conclusie: zowel op financieel vlak als op het gebied van CO2 uitstoot wint de fluitketel. Belangrijke kanttekening: als de waterkoker in praktijk 30% minder verbruikt dan de specificatie, dan slaat het voordeel om naar de waterkoker.

Zolang ik geen zonnepanelen heb en op gas kook, voldoet mijn fluitketel prima. En dat langer wachten? Het wachten op het fluitje hoort bij mij een beetje bij het ritueel van theezetten.

Wat heeft jouw voorkeur? Heb ik iets over het hoofd gezien in deze uiteenzetting?

32 opmerkingen:

  1. Hier zonnepanelen en inductie plus waterkoker. Geniet van de oude terugdraai elektra meter.
    Zolang er nog gesaldeerd wordt, tel ik mijn zegeningen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Prima berekening in mijn ogen. Waar ik zelf nog wel benieuwd naar ben is waterkoker vs inductie. Maar goed je hebt heel veel inductie platen en heel veel standen op een plaat.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Een waterkoker werkt op inductie, dus dat zal hetzelfde zijn. Met de kanttekening dat een stalen pan een groter warmtedissiperend vermogen heeft dan een waterkoker en dus tijdens het koken iets meer warmte weer af zal geven dan de doorgaans beter geisoleerde waterkoker.

      Verwijderen
    2. Een waterkoker werkt op een verhit element dat het water verhit. Een inductieplaat werkt als een magnetron en laat moleculen bewegen (zeg maar). Da's toch heel anders?

      Verwijderen
    3. Per definitie is iets opwarmen energie in een stof brengen waardoor moleculen meer gaan bewegen. Een inductieplaat werkt zeker niet zoals een magnetron. Een magnetron werkt met gerichte elektromagnetische straling van een bepaalde golflengte, andere vormen van elektromagnetische straling zijn licht en geluid, inductie werkt met magnetisme. Door de richting van de magneet snel achterelkaar om te draaien schuren de moleculen langs elkaar waardoor wrijvingswarmte ontstaat die afgegeven wordt aan de stof. De pan is dan onderdeel van de warmtebron. De wrijvingswarmte is vergelijkbaar met de warmte die je voelt als je in je handen wrijft bij koude handen. Alleen is dan de oorsprong anders. Jijzelf versus een magneet.

      Verwijderen
  3. Panelen op het dak en een Grohe kookkraan.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Plastic wat verhit wordt. Ik wil geen plasticdeeltjes in mijn thee of koffie. En ja die fluit hoort er zo bij.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Qua berekening heb ik nog wel een aanvulling. Een centenkwestie die ik zelden ergens kwijt kan, maar ik denk dat je dit wel leuke info vindt.
    Als je gasverbruik schommelt rond de 500 kuub is het wel zinvol over te gaan op waterkoker en die 30 kuub gas te besparen en zo lager dan 500 kuub te komen. Want als je onder de 500 kuub gas komt betaal je een lager capaciteitstarief. Bedrag zal vast per netbeheerder verschillen maar het maakte hier de doorslag naar de water koken in de waterkoker.

    Groet Greet

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Heerlijk artikel. Ik speelde al een poosje met hetzelfde. Ik heb wel wat opmerkingen:
    Gas voor 60 cent? Realistischer is ruim boven de 70 cent. Ik betaal momenteel 0.7448 EUR per m3. Elektriciteit is daarentegen goedkoper dan 23ct (namelijk 21ct).
    Een kwh elektriciteit levert in Nederland gemiddeld een bijdrage van 400 gram CO2 (gridintensiteit door het jaar heen) en als je gaat kijken naar verdringingsprincipe 590 gram (namelijk dat er een gascentrale bijschakelt om extra vermogen te leveren).
    De emissiefactor voor gas is, well-to-turbine 1.89kg per m3 (emissiefactoren.nl).

    Overigens is de rekensom bij mij sowieso heel anders: teruglevering is slechts 11 ct per kwh (eigen opwek). De waterkoker is dus sneller en goedkoper.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. ah, bedankt voor de extra info. Uit ie 1.89kg conlcudeer ik dat gas dus pakweg 90% effectief is, best hoog. Met die correcties wint de fluitketel dus nog steeds.

      Verwijderen
    2. Klopt - al is het gekozen rendement van de elektriciteitscentrale die je neemt ook te laag ;-). Je kiest voor 42%, maar een gascentrale zit iets boven de 60%. Windturbines en zon (toch 20% van de energievoorziening) is het 100%. Het totaal zit dus dichter tegen de 80%.

      De ~40% is slechts van toepassing op oude kolencentrales zonder WKK en kolenvergassing en die hebben we in Nederland niet meer.

      Verwijderen
    3. Die 42% is de enige bron die ik kon vinden, en het zou me niks verbazen als het klopt. Vergeet niet dat elektriciteit veel transport verlies en transformatieverlies heeft, en dat er veel energie verloren gaat met het opvangen van schokken in het netwerk.

      Verwijderen
    4. Geldsnor heeft gelijk betreft 42% is te laag ingeschat, rendement van moderne gascentrale is 52% tegen 54% natuurkundig qua omzetting mogelijk is. Als je het koelwater van 40C kan verhogen naar >60c voor een warmtenet dan lijkt me de uitspraak van Geldsnor van rendement van meer dan 60% niet gek in de oren.

      Oja, transport verliezen zijn in Nederland max 4%.

      Verwijderen
    5. https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom-_en_gascentrale

      Verwijderen
  7. Hier ook inductie, dus ik vraag me af wat voor ons beter werkt...

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Is een thermoskan nog een optie?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Die gebruik ik ook, maar het water moet natuurlijk eerst opgewarmd worden.

      Verwijderen
  9. Grappig dat jouw experiment tot een andere conclusie komt.

    Mijn conclusie is dat een waterkoker goedkoper is dan op gas stoken. Hierbij mijn berekening:

    Op beide manieren 1 liter gekookt:
    Waterkoker; dit duurde 4,16667 minuten. Waterkoker had 2KW aan vermogen dus 2KW*(4,1667/60) = 0,14 KWh * 0,16 = 0,0224 euro.

    Op gas; dit duurde 7 minuten. Gasverbruik 0,0307m3. Kosten 0,0307m3 * 0,81 = 0,0301 euro.

    Ben wel benieuwd hoe jij je berekening hebt gemaakt.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Zie na vergelijken dat alles wel overeenkomt met mijn meting maar de energieprijzen anders zijn. De laatste opmerking moet dan zijn "Ben wel benieuwd hoe jij je (energieprijs) berekening hebt gemaakt".

      Deel je gasverbruik eens met een jaarbetaling (2020 i.v.m. belasting op gas)? Kom je nog steeds uit op 0,60 eurocent en hetzelfde met elektriciteit 2020?

      Verwijderen
    2. Ik heb een paar jaar geleden mijn kWh en gasprijs uitgerekend, daarna heb ik er niet meer naar gekeken. Zodra mijn afrekening binnen is zal ik eens kijken wat ik nu precies betaal.

      Verwijderen
    3. Er gaat een wereld voor je open (hoop ik). Politiek heeft 2020 de belasting op energie aangepast waarbij gas zwaarder wordt belast en minder op elektriciteit t.o.v. 2019. Men heeft de Vermindering energiebelasting Elektra verhoogd (=minder belasting). Helaas is de verhouding 1m3 op 8 á 9KWh qua kosten nog niet bereikt anders had iedereen nu al kunnen overstappen op 100% elektriciteit CV-verwarming (dus aardgasvrij ;>).

      Verwijderen
    4. Ja, ik was er wel bewust van: minder vaste belsating, meer variabele belasting. Ik kan me herinneren dat het voor mij goedkoper werd omdat ik een kleinverbruiker ben.

      Verwijderen
  10. Leuke water en vuur discussie, maar wanneer gaan we over op dat waterstofje?

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik vind een waterkoker veiliger, zeker met kinderen.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Quooker is toch wel briljant. Lekker snel en denk ook redelijk zuinig.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja, waarschijnlijk wil ik die een als we een nieuwe keuken gaan maken

      Verwijderen
  13. Ook zo'n Quooker is niet zuinig want die verspild de energie om z'n buffer op temperatuur te houden dus dat is direct weer je (warmte)verlies. De vraag is aĺleen in welke situatie het nu wel loont maar dat zo verschillend. Grootste voordeel van de Quooker is de tijdwinst omdat het warme water direct beschikbaar is. Echter de thee puristen vinden over het algemeen dat het water geen thee water is omdat het niet goed gekookt is. Zo houd je altijd wat en is er nooit een eenduidig antwoord mogelijk.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hier sinds december een quooker met warmwater vat. Pluspunt is dat we nu geen warm water meer via de cv hoeven te pakken en dit weer wat gas uitspaart! (gas sparen merkten we al doordat we een vaatwasser gingen gebruiken in plaats van met de hand afwassen!) Daarnaast met 2 puberjongens die gelukkig ook thee drinken dit nu veel sneller voorhanden is en dit dus een optie is naast limonade....
      En nog een laatste punt is dat het een apparaat scheelt op je aanrecht wat niet schoongemaakt hoeft te worden 😁

      Verwijderen
  14. Ben benieuwd, heb je je jaarafrekening energie al binnen? Hopelijk wel, wat was je gemiddelde KWh-prijs en m3 prijs in 2020? Is een waterkoker nu goedkoper met laatste inzicht? Al eens gedacht aan overstappen zonder bonus (kiezen voor een altijd lage prijs leverancier)?

    BeantwoordenVerwijderen