Eigenwoningforfait, hypotheekrenteaftrek, box 1, pfffff...

De eigenwoningforfait begon me zo te intrigeren, dat ik nog even door ben gegaan met rekenen.  De eigenwoningforfait is namelijk niet het enige ingewikkelde systeem: de inkomstenbelasting kan er ook wat van. We hebben 4 schijven van verschillende tarieven, en bovendien hebben we ook nog heffingskorting. Vervolgens worden deze tarieven niet direct over je inkomen berekend, maar over je inkomen plus eigenwoningforfait minus hypotheekrente (in werkelijkheid zijn er nog veel meer posten, waarvan de bijtelling van een leaseauto de bekendste is. Deze laten we in het voorbeeld weg). 

Het schijven stelsel lijkt redelijk eenvoudig: als je boven een bepaald inkomen komt, dan ga je over dat extra inkomen meer belasting betalen. De tarieven voor de schijven zijn te hier te vinden. Als je echter kijkt wat iemand gemiddeld aan belasting betaalt, dan krijg je een hele aparte grafiek:

Zoals je ziet is deze grafiek niet getrapt, zoals de eigenwoningforfaitgrafiek (zie link). Bij de eigenwoningforfait betaal je het geldende percentage over het gehele bedrag; bij inkomen betaal je het percentage van de bewuste schijf alleen over het bedrag dat je over de schijfgrens zit. Iemand die dus een ton bruto per jaar verdient betaalt 37% over zijn eerste stukje salaris, 42% over het tweede stukje salaris, en 52% over het laatste stukje. Even tussendoor: het lijkt raar dat schijf 2 en 3 hetzelfde percentage hebben, maar de tarieven voor AOW gerechtigden zijn voor schijf 2 en 3 wel verschillend.

In de grafiek vallen een paar dingen op:

• De grafiek begint bij 0%, omdat iedereen algemene heffingskorting krijgt van E 2001,-. Dit betekent dat er altijd E 2001,- van je inkomensbelasting wordt afgehaald (maar de belasting wordt natuurlijk nooit negatief).
• Het knikje tussen de 37% en 42% is nauwelijks zichtbaar. je zou je kunnen afvragen waarom we zoveel schijven hebben als het effect zo klein is. 2 schijven (37% en 52% ) was waarschijnlijk ook voldoende geweest.
• Grootverdieners klagen vaak over de grote hoeveelheid belasting die ze moeten betalen. Maar iemand die 3 ton per jaar verdient, betaalt nog steeds minder dan 50% aan belasting.

Nu wordt altijd gezegd "hoe hoger je inkomen, hoe meer hypotheekrenteaftrek". Maar er de eigenwoningforfait wordt steeds hoger bij een huis van boven de miljoen. Hoe werken deze effecten nu samen?

Laten we nu het geval nemen dat iemand een huis, hypotheek en WOZ waarde heeft van 4 keer zijn jaarsalaris en een hypotheekrente van 5%. Ik negeer dus even de effecten van leaseauto's, tweeverdieners, extra heffingskortingen etc. Als ik nu het belastingvoordeel bekijk ten opzichte van iemand die geen huis heeft, dan krijg je de volgende grafiek:

Een draak van een grafiek! Ik hoop dat ondertussen niet teveel lezers afgehaakt zijn, want ik ga nu elk sprongetje en knikje in de grafiek bespreken. Onder een brutosalaris van ongeveer E 5000,- hoef je nog geen inkomensbelasting te betalen, dus krijg je ook geen belastingvoordeel. Zodra je inkomensbelasting moet gaan betalen, krijg je voordeel, maar dit voordeel neemt meteen weer in een paar trapjes af wegens toename van de eigenwoningforfait. Rond de E 20.000,- kom je in de 2/3de schijf terecht. Hierdoor moet je meer inkomensbelasting gaan betalen, maar hierdoor krijg je ook meer hypotheekrenteaftrek, kortom, de grafiek stijgt naar ruin 7%. Pas bij E 50.000,- treedt de 4de schijf in werking, waardoor het voordeel naar 9% stijgt. Pas bij een komen van E 270.000,- kan een woning worden aangeschaft van E 1.080.000,-, zodat de eigenwoningforfait extra gaat toenemen. Hierdoor daalt het belastingvoordeel weer.

Kortom, een hoop ingewikkelde wetjes, die netto weinig effect hebben. Nu begin ik dat motto te snappen: "leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker".

zie ook:

• het gedrocht dat eigenwoningforfait heet
• waarom hebben we eigenwoningforfait en hypotheekrenteaftrek?