maandag 26 februari 2018

FIRE goes ethics!

Afgelopen weekend was wederom een FIRE-BENL bijeenkomst, georganiseerd door CheesyFinance en AmberTreeLeaves. Jammer dat maar weinig Nederlanders de mooie tocht door het Vlaamse landschap hebben gewaagd, want de bijeenkomst was zeker de moeite waard.
Na vorige bijeenkomst was ik erg verbaasd over de blinde focus op geld. Ik dacht immers dat FIRE veel meer was dan alleen rijkdom vergaren. Vandaar dat mij werd gevraagd om een presentatie over ethiek te houden.

Ik ga mijn presentatie over de geschiedenis van ethiek en ethische dilemma's niet herhalen, maar de discussies aan het einde waren zeker de moeite waard om hier te posten. De discussie werd gevoerd aan de hand van 2 stellingen:

Stelling 1: "Als ik geen aandelen in wapens (of andere "slechte" branches) koop, dan doet iemand anders het wel." (collectieve actie probleem)

Argumenten voor:
  • Als je in grote bedrijven en fondsen investeert, is het schier onmogelijk om niet in wapens te investeren, want bijna elk groot bedrijf of fonds doet iets met wapens.
  • Als mensen een aandeel van een wapenfabrikant boycotten, dan zakt de waarde van het aandeel, waardoor het extra aantrekkelijk wordt voor anderen om het te kopen.
  • Aandelen worden herverhandeld, en hebben nauwelijks nog iets te maken met het onderliggende bedrijf.
  • Je kunt beter stoppen met wapens kopen of actie voeren tegen de wapenlobby. Daarmee bereik je veel meer. Dit geldt ook voor andere produkten. Heel veel mensen willen geen aandelen Shell, maar zijn veelgebruikers met benzine. Milieuvriendelijk leven zou een effectievere daad zijn.
 Argumenten tegen:
  • Als je een aandeel van iets koopt, dan ga je jezelf onbewust verbinden aan het bedrijf. Je bent daarna onbewust sneller geneigd om je mening naar het bedrijf aan te passen. 
  • Het gaat over je persoonlijke overtuiging. Als je tegen wapens bent, dan zou je geen aandelen in wapens moeten willen.
Ik heb altijd een negatieve bijsmaak gehad van beleggen, vooral door de blinde focus op geld. De ethische kant van een bedrijf, de toekomst van het bedrijf en de werknemers schijnen niet mee te tellen. Na deze discussie kijk ik er iets anders tegen aan. Alle individuele beleggers zijn niet in staat om een verandering bij bedrijven te weeg te brengen, dus kan je beter op andere manieren de wereld proberen te verbeteren en je geld gewoon zijn werk laten doen.  


Stelling 2: "Van een Financieel Onafhankelijk persoon mag wat maatschappelijke betrokkenheid worden verwacht"

Hier was het publiek redelijk eensgezind: het is een persoonlijke overweging wat je met je leven doet. Vrijwilligerswerk kan niet opgelegd worden. Wel zou het goed zijn als iedereen nadenkt over zijn of haar doel in het leven, en of men extra levensvreugd zou kunnen halen uit weldoenerij. Bij de ene is dat gaan demonstreren voor Greenpeace, en voor de andere is dat het zorgen voor een familielid.

Bedankt voor de vruchtbare discussie!

Zie ook:
De ethiek van FIRE

maandag 19 februari 2018

Recensie "Leven van de Lucht" van Gerhard Hormann

Eindelijk hadden ze het nieuwste boek van Gerhard Hormann genaamd "Leven van de Lucht" bij de bibliotheek. Uit dit boek heb ik in ieder geval geleerd dat schrijvers een vergoeding krijgen voor elke keer dat hun boek uitgeleend wordt, dus hoef ik me geen klaploper te voelen.

In het boek gaat Gerhard minimaal 5 jaar lang zichzelf 1000,- uitkeren van zijn spaargeld, en heeft hierdoor een soort van basisinkomen. Nuchter bekeken is dit niet zo bijzonder. Een hele groep mensen in Nederland krijgt elke maand 1000,-, namelijk hun AOW. Ook zijn er genoeg mensen die interen op hun vermogen, wat feitelijk precies hetzelfde is. Toch denk ik dat in dit geval de naamgeving best belangrijk is. Door het een basisinkomen te noemen, ga je het inkomen meer waarderen en er anders naar gedragen.

Toch is de titel behoorlijk verraderlijk. Net zoals Gerhard na het boek "Hypotheekvrij!" niet hypotheekvrij was (dat is hij overigens nog steeds niet), leeft hij niet bepaald van de lucht. Zijn vrouw verdient ruim 1000,- in het onderwijs, en zelf snabbelt hij pakweg 600,- per maand in de vorm van freelance schrijfopdrachten. Hun gezamelijke inkomen is dus ongeveer 2600,-.

De onderzoeksvraag van Gerhard luidt: "verandert je leven met een basisinkomen? Ga je meer risico's nemen, meer reizen, een baan kiezen die leuker is, maar minder verdient? Zou zo'n systeem wel werken?" Dit vat inderdaad het hele gedoe rond het basisinkomen samen. Enerzijds bespaart gratis geld een hele hoop gedoe van verplicht solliciteren, inkomentoetsen en toeslagen. Maar anderzijds moet het wel betaalbaar zijn, dus is het de vraag of mensen nog steeds bereid zijn om te gaan werken.
De ene kant van de basisinkomen-medaille wordt heel uitgebreid besproken. Bij een werkend leven denk je de hele tijd aan de toekomst, bij een AOW denk je de hele tijd aan het verleden, maar met een basisinkomen leef je in het nu. Zo gaat Gerhard meer fietsen, 's ochtends naar de bioscoop en voelt hij zich een stuk ontspannender.
Helaas komt de andere kant nauwelijks aan bod: hoe gaan we dit betalen. Voorstanders van basisinkomen zeggen dat er minder administratieve rompslomp zal zijn, dus is er minder vraag naar werk. Daarnaast zullen veel mensen blijven werken om een luxeleven te kunnen betalen en gaan mensen meer vrijwilligerswerk doen.
Bij Gerhard zie ik dit niet terug. De 2600,- per maand die ze samen verdienen/ontvangen gaat elke maand grotendeels op. Het beetje werk dat Gerhard nog doet is dus niet vrijwillig, maar echt nodig. Hij schrijft wel dat hij nu vaker een klus weigert die hem niet aanstaat, maar hij gaat niet in detail hoe fijn of noodzakelijk het is dat hij 600,- per maand blijft verdienen. Hoe dan ook, het klinkt niet echt als dat zijn freelance werk zijn grootste hobby is. Daarnaast is hij blijkbaar geen vrijwilligerswerk gaan doen. Dit is geen verwijt, maar gewoon een constatering. Als vrijwilligerswerk verplicht zou zijn, dan is het geen vrijwilligerswerk meer. Ten slotte zal de inkomenbelasting omhoog moeten om een basisinkomen te kunnen financieren. Er zullen meer uitkeringen door minder loon betaald moeten worden. En hier loopt het in zijn experiment ook spaak. Doordat hij weinig verdient, maar wel veel uren kan opgeven aan de belasting (een schrijver is immers ook aan het werk als hij de krant leest) maakt hij aanspraak op de zelfstandigenaftrek. Hierdoor hoeft hij de eerste pakweg 7200,- belasting per jaar niet te betalen. Dit is dus ruim de helft van zijn hele basisinkomen! In het huidige stelsel geniet hij in zijn situatie van een hele gunstige belastingsituatie, die totaal onhoudbaar zou zijn als de een basisinkomen voor iedereen zouden doorvoeren.

Dit staat in schril contrast met mensen als Mr Money Mustache of Elon Musk. Beiden hebben ze hun schaapjes heel veilig op het droge, maar toch werken ze door. MrMoney Mustache heeft in 10 jaar zijn financiele onafhankelijkheid bij elkaar verdiend. Daarna is hij dingen gaan doen die hij leuk vond, zoals huizen opknappen, dingen klussen (zoal een e-bike en zonnepanelen) en helpen op de school van zijn zoontje. Elon Musk is miljonair geworden door de oprichting van Paypal. Daarna is hij niet op zijn lauweren gaan zitten, maar heeft twee bedrijven opgericht die de wereld aan het veranderen zijn, namelijk Tesla en SpaceX. Er zullen genoeg mensen met deze instelling moeten zijn om een basisinkomen betaalbaar te maken, maar uit dit boek haal ik niet dat de schrijver deze instelling heeft.

Dus als ik antwoord moet geven op zijn onderzoeksvragen dan zou het zijn: ja, mensen gaan meer risico's nemen en meer reizen, maar het systeem zou niet werken, want het zou onbetaalbaar zijn. Wat we veel beter kunnen doen is de term "basisinkomen" over boord gooien en ons belastingsysteem eenvoudiger maken. Niet meer allemaal een eigen zorgverzekering, maar gewoon een collectieve verzekering van de staat. En niet meer allemaal ingewikkelde regels voor uitkeringsgerechtigde, maar gewoon accepteren dat er altijd een paar rotte peren zijn die misbruik zullen maken van het systeem.

Ik wil deze recensie afsluiten door een gevleugelde uitspraak van Gerhard zelf terug te kaatsen. Op zijn blog schrijft hij menigmaal "als ... mijn boek gelezen had, dan had hij/zij geweten dat...". In "Leven van de Lucht" vertelt hij dat hij (eindelijk) aan het bijstorten is in zijn spaarhypotheek. Hij vermeldt erbij dat een aflossingsvrije hypotheek gemakkelijk te berekenen is, maar dat je bijstorten van een spaarhypotheek moet laten doorrekenen door de tussenpersoon of geldverstrekker. Als Gerhard Hormann mijn blog gelezen had, dan had hij geweten dat je dit heel eenvoudig zelf kunt berekenen...


zie ook:
recensie Hypotheekvrij
basisinkomen een utopie?

maandag 12 februari 2018

Zo maak je een schatting van je toekomstige WOZ waarde

Ik zie dat de WOZ waarde in veel gemeenten al bekend is..behalve onze gemeente. Ik had niet anders verwacht, bij verkiezingen zijn ze ook altijd een van de langzaamste jongetjes van de klas. Dus vroeg ik me af of ik de WOZ waarde niet kan voorspellen.

Sinds we dit huis in 2010 gekocht hebben noteer ik de WOZ waarde. We zijn begonnen met ons aankoopbedrag. Daarna is het langzaam omlaag gegaan, tot afgelopen jaar, toen was er een lichte stijging. Als ik deze waarden vergelijk met de waardeindex van het cbs, dan krijg je een treffende gelijkenis:
Zoals je kunt zien volgt de WOZ waarde de index van het cbs, maar met een vertraging (had ik al gezegd dat onze gemeente traag is?). Vanaf 2014 waren de huizenprijzen alweer aan het stijgen, maar de WOZ waarde zakte nog een stukje verder door. Toch lijken de grafieken best veel op elkaar. De gelijkenis is een stuk beter als ik de cbs waardeindex anderhalf jaar verplaats:
De rode en groene lijn volgen elkaar behoorlijk nauwkeurig! Er van uitgaande dat onze gemeente deze trend gaat volgen, kunnen we de WOZ waarde van 2017, 2018 en zelfs 2019 voorspellen:
Voor ons zou dit een jaarlijkse stijging van 3000,-, 8000,- en ten slotte 13000,- betekenen. Ik ben heel benieuwd of deze voorspelling uitkomt!

Wil je zelf ook een schatting maken van je nieuwe WOZ waarde? Ik heb mijn cbs huiswaardetool geupdate met de nieuwste cijfers, en de schattingen voor de WOZ waarde toegevoegd. Je kunt nu ook een van de woz waarden gebruiken als uitgangspositie voor je waardevoorspelling.
ga hier naar de tool

Hoe nauwkeurig is deze voorspelling?
Tja, dat is moeilijk te zeggen. Het zal erg afhankelijk zijn van de lokatie van je woning en de gemeente waarin je woont. Wij wonen in een kleine kern, dus onze woningwaarden lopen achter op de waarden van de steden in de buurt.
Ik kan wel de WOZ waarden van onze buren opzoeken op https://www.wozwaardeloket.nl/
Helaas geeft deze site alleen de WOZ waarden van de afgelopen 2 jaar. Mijn vermoeden bleek waar: er valt weinig touw aan vast te knopen:
Alle 8 huizen zijn van ongeveer hetzelfde bouwjaar. Waarom verschillen de waarden dan zoveel? Het antwoord is dat de gemeenten naastgelegen huizen een heel vreemd referentiesysteem hanteert. De waarde van ons huis wordt niet gebaseerd op de huizen naast ons, maar op 3 huizen die in 3 andere uithoeken van het dorp liggen. Op die manier proberen ze waardeveranderingen over het hele dorp een beetje gelijk te trekken.
En waarom zijn de waardeveranderingen zo verschillend? Ik weet dat huis 6 in 2016 van eigenaar is gewisseld, en dat de verkoopprijs heel laag lag (sterftegeval). Hierdoor heeft de gemeente de woningwaarde wellicht naar beneden bijgesteld. Huis 1t/m3 waren van een woningcorporatie, maar huis 3 is onlangs verkocht aan een particulier. Wellicht waren die WOZ waarden nooit geupdate, waardoor zij een correctie naar boven hebben gehad. Voor de waardeverandering van huis8 kan ik geen verklaring bedenken.
Misschien is ons huis toevallig een van de weinige die in 2010 een "representatieve" WOZ waarde kreeg en daarna elk jaar een "marktconforme correctie" kreeg.

over enkele maanden zullen we weten hoe voorspellend mijn rekenwerk is geweest.


zie ook: bereken hier je woningwaarde

maandag 5 februari 2018

Piramidespel, Ponzi, Pump and Dump: leren we het nooit?

Een tijdje terug was de Wolf of Wallstreet op televisie. Veel mensen zullen afvragen hoe mensen destijds in dit bedrog zijn getrapt, en zullen blij zijn dat veel illegale praktijken uit die tijd tegenwoordig verboden zijn.
Maar met de komst van online investeerprogramma's als Recyclix en Cryptocurrencies wordt de lijn tussen investeren, speculeren en oplichten steeds moeilijker te zien. Welke oplichtmethoden zijn er zoal? En hoe komen we er van af?

Piramidespel
Het klassieke voorbeeld van een piramidespel is een kettingbrief: in een brief wordt gevraagd om een euro te betalen aan iemand die 5 schakels terug in de ketting zit en bovendien dit bericht door te sturen naar een stuk of tien mensen. Als al deze 10 mensen de brief ook aan 10 mensen sturen, en al die 100 mensen de brief ook doorsturen etc, dan zou je na verloop van tijd 10.000,- moeten ontvangen. In praktijk worden meestal enkele eerste mensen zeer rijk, na enkele generaties valt het spel dood doordat er geen nieuwe klanten meer zijn, waardoor alle late investeerders met een verlies achterblijven. In 1997 verviel Albanie in anarchie doordat veel mensen in een piramidespel trapte.
Piramidespelen zijn meestal zeer transparant: elk gezond denkend persoon zou de misleiding moeten kunnen doorzien. Bij de volgende schema's is het vaak moeilijker.

Ponzifraude
Ponzifraude is vergelijkbaar met het piramidespel, met als verschil dat het van buiten af een gewone investering in een bedrijf lijkt. Het gaat als volgt: Een bedrijf claimt dat het een business model heeft met grote winstkansen, en vraagt om investeerders. Maar in plaats van het geld te investeren, wordt het grootste deel van het geld achterover gedrukt. Een klein deel van de investering wordt gebruikt als "winstuitkering" aan de investeerders, als bewijs dat het om een echt bedrijf gaat. Zo lang er steeds nieuwe investeerders blijven komen, kan er "winst" worden uitgekeerd aan de investeerders. Zodra de toeloop begint te stagneren, vertrekt de organisatie met de noorderzon en laat het alle investeerders beteuterd achter. Sommige investeerders van het eerste uur zullen hun inleg hebben terugverdiend, maar het gros heeft een groot verlies.
Het probleem van dit schema is dat het vaak moeilijk te zien is of het business model echt is. Een mooi voorbeeld is Recyclix: het bedrijf claimde veel geld te kunnen verdienen met het recyclen van afval. In werkelijkheid bleek er weinig hard bewijs te zijn voor het bestaan van de fabrieken en de personen achter Recyclix.

Pump and Dump
En dan komen we uit bij (the Wolf of ) Wallstreet. Op de beurs wordt de koers bepaald door de vraag en aanbod van een aandeel, dan weer op hun beurt wordt bepaald door het succes van een bedrijf. Hoe succesvoller een bedrijf, hoe hoger de winstverwachting, hoe meer vraag, hoe hoger de koers. Toch is er maar een deel van de beleggers die echt onderzoek doet naar de succeskansen van een bedrijf. De meeste beleggers hanteren de meeloopmethode: als een koers stijgt, dan zal het wel betekenen dat een bedrijf het goed doet.
Van dit gedrag wordt veel misbruik gemaakt, zoals door Jordan Belfort alias de Wolf of Wallstreet. Zijn bedrijf kocht aandelen van een onbekend bedrijf op, zodat de koers ging stijgen. Vervolgens werden mensen met de koersstijging die erop volgde misleid om dit aandeel te kopen, waardoor de koers nog verder steeg. Na verloop van tijd verkocht Jordan al zijn aandelen met winst, zodat al zijn klanten beteuterd achter bleven.
Tegenwoordig proberen de beurswaakhonden dit gedrag te onderscheppen. Zo is het niet toegestaan om je eigen aandelen te kopen om de prijs op te drijven, of om ineens heel veel aandelen van kleine bedrijven te kopen.
Bij cryptocurrencies bestaan deze regels niet. Veel munten zijn anoniem, dus je kunt je eigen munten via een ander account overkopen om zo de prijs op te drijven. Geheime groepen mensen spreken af om tegelijk heel veel munten van een kleine cryptocurrency te kopen, waardoor de koers ineens explodeert. Vervolgens proberen ze veel ruchtbaarheid te geven aan het "succes" van deze munt, zodat mensen met het "fear of missing out" syndroom ook gaan investeren. Ten slotte trekt de geheime groep zich op een afgesproken moment terug en int alle winst. Door de anonimiteit en gebrek aan controle van cryptocurrencies komen deze groepen ermee weg.

Dus meer regels?
Persoonlijk vind ik regulering van de vrije markt een contradictie. Vrije markt klinkt als een geweldige manier om een soepele economie te maken waar precies genoeg gemaakt wordt voor iedereen, maar blijkbaar liggen er veel valstrikken op de loer. Niet alleen zorgt de vrije markteconomie voor een overproductie en overconsumptie: we hebben een hoop regeltjes nodig om te voorkomen dat mensen misbruik maken van de vrije markt. Je mag niet je eigenlijk aandelen kopen, bedrijven mogen niet te groot worden zodat ze geen concurrentie meer hebben en nog veel meer van deze regeltjes.
Als je mijn irritaties over ons nodeloos ingewikkelde belastingstelstel hebt gelezen, dan begrijp je dat ik graag eenvoudige regels wil. Kan dit niet anders? Kunnen we geen systeem bedenken dat met weinig regels soepel werkt?

De enige oplossing die ik kan bedenken is dat we af moeten van alle dagelijkse financiele prikkels. Overal horen we over kortingen, cashback-acties, ingewikkelde belastingregels. Als we meer richting een basisinkomen zouden gaan, zijn mensen wellicht minder gaan focussen op geld, en meer op tijd.

Heeft iemand betere ideeen?

zie ook:
de namen achter Recyclix
wat moeten we eigenlijk met de Bitcoin?