maandag 7 mei 2018

Erfrecht: uitsluitingsclausule

Afgelopen weken heb ik het legaatschap en notariele volmacht besproken. Het derde ding dat te regelen valt is de uitsluitingsclausule.
Als je kinderen in gemeenschap van goederen zijn getrouwd, dan is alles wat ze bezitten per definitie gezamelijk. Als je niets regelt, dan valt een erfenis van een van de partners binnen de gemeenschap van goederen. Mocht het later tot een echtscheiding komen, dan krijgen beide leden van het huwelijk de helft van de erfenis.
Deze regel kan je met een tetament eenvoudig omzeilen. Door middel van een uitsluitingsclausule blijft een erfenis "buiten de gemeenschap van goederen". Het echtpaar mag samen beslissen wat ze met het geld doen, maar zodra het tot een echtscheiding komt, krijgt alleen de erfgenaam dit deel.


Ook is het mogelijk om bij leven te schenken onder een uitsluitingsclausule. Vroeger moest je voor zulke schenking naar de notaris, maar tegenwoordig is het voldoende als je bij de overschijving "schenking onder uitsluitingsclausule" vermeldt. Bij een schenking kan je aan de hand van de rekeningafschriften hard maken dat dit geld alleen voor jou bestemd was. Ik ben blij met deze regel, omdat dit mijn ouders extra stimuleert om ons iets te schenken. Mijn ouders zijn bijna hypotheekvrij, dus zijn ze nu aan het overwegen om mij soms wat extra toe te schieten.

Dit lijkt een simpele regel, maar hij is ingewikkelder dan je denkt. Wat moet je namelijk doen met een schenking die tientallen jaren geleden is gedaan? Mag je hier inflatie over rekenen? En stel dat een ouder ooit E10.000,- heeft geschonken, maar ondertussen is al het bezit uit het huwelijk verdampt, moet de een dan E5.000,- betalen aan de ander die een rijke ouder had?
Mijn grootvader heeft een flink bedrag aan mijn moeder geschonken, ongeveer 10 jaar voordat ze gingen scheiden. Mijn vader argumenteerde dat dit geld in de stenen van de verbouwing was gaan zitten, dus dat het er niet meer was. Maar je zou ook kunnen beredeneren dat dit huis in 10 jaar in waarde was verdubbeld (jeweetwet, de roaring nineties op de huizenmarkt). Uiteindelijk is besloten om uit te gaan van het oorspronkelijke bedrag.


Het probleem wordt nog ingewikkelder als je bekijkt wie mag bepalen wat er met het geld gebeurt. Stel dat iemand E10.000,- ontvangt onder een uitsluitingsclausule, mag de partner dan meebeslissen wat de bestemming wordt van dat geld? Je zou kunnen beredeneren dat de ontvanger mag weten wat hij of zij er mee doet. Maar als de ontvanger van dit geld in zijn eentje op wereldreis gaat en alles opmaakt, en vervolgens een scheiding aanvraagt, mag hij dan E5000,- eisen van zijn aanstaande ex-partner?
Overigens is het niet mogelijk om als ontvanger besluiten om het geld toch in de gemeenschap van goederen te stoppen. Wat je ouders hebben opgedragen blijft.
En zo kom je dus op een hele vreemde paradox: geld dat geschonken is onder uitsluitingsclausule kan je niet in je eentje over beslissen, want bij het scheiding zou je dit geld opnieuw kunnen eisen van je ex. Maar geld dat niet onder uitsluitingsclausule is geschonken zou je wel in je eentje over kunnen beslissen.

Heeft iemand hier nog vreemde ervaringen mee?
 zie ook:
erfbelasting en legaatschap
wat als je ouders niet meer wilsbekwaam zijn

3 opmerkingen:

  1. Geen ervaringen. Las in een boek onlangs een verhaal van een vrouw die met een accountant was getrouwd. Haar moeder lag op sterven. Haar man zorgde voor de boekhouding. Toen haar moeder al in coma lag betaalde de accountant stevige facturen aan zijn bedrijf voor advies.

    De reinste oplichting.
    Dochter erfde toch, maar man beheerde het geld. Ze heeft er niets van terug gezien, behalve cadeautjes, zoals een verwarmd zwembad bij huis enz.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Graag maak ik de volgende opmerkingen:
    "Je zou kunnen beredeneren dat de ontvanger mag weten wat hij of zij er mee doet. Maar als de ontvanger van dit geld in zijn eentje op wereldreis gaat en alles opmaakt, en vervolgens een scheiding aanvraagt, mag hij dan E5000,- eisen van zijn aanstaande ex-partner?"
    Mijns inziens mag hij dit niet eisen. Als de ene partner het geld (verkregen door die partner onder uitsluitingsclausule) helemaal opmaakt tijdens de reis, valt er mijns inziens niets te vorderen van de andere (aanstaande ex-)partner. Het ging immers om prive-geld van de reizende partner.

    "Overigens is het niet mogelijk om als ontvanger besluiten om het geld toch in de gemeenschap van goederen te stoppen. Wat je ouders hebben opgedragen blijft.
    En zo kom je dus op een hele vreemde paradox: geld dat geschonken is onder uitsluitingsclausule kan je niet in je eentje over beslissen, want bij het scheiding zou je dit geld opnieuw kunnen eisen van je ex. Maar geld dat niet onder uitsluitingsclausule is geschonken zou je wel in je eentje over kunnen beslissen."
    Deze laatste redenering kan ik niet helemaal volgen. In beide gevallen kun je alleen of samen beslissen wat je met het geld doet. Daar kan degene die de uitsluitingsclausule maakt niet veel invloed op uitoefenen. De uitsluitingsclausule zorgt er alleen voor dat de schenking onder de clausule "eigendom" van degene blijft die de schenking ontving. Als je besluit van dit geld samen op reis te gaan of besluit het geld in een gezamenlijke woning te stoppen, zul je duidelijke afspraken moeten maken over wat je doet als je naderhand uit elkaar gaat. De clausule valt of staat dus over het algemeen bij een goede administratie.
    Overigens gold voor 1 januari 2012 de nominale leer, dus als het geschonken geld (met uitsluitingsclausule) van bijv EUR 10.000 in een gezamenlijke woning werd gestoken, had degenen die het geld erin stak recht op teruggave van EUR 10.000 (geen gemeenschapelijk geld, maar een bedrag met de sticker prive erop). Vanaf 1 januari 2012 geldt de beleggingsleer. Hoe een eventuele teruggave dan wordt berekend, zal afhangen van de omstandigheden van het geval (zijn er bijvoorbeeld huwelijkse voorwaarden met afspraken over dergelijke gevallen).

    Hopelijk verklaart dit het een en ander.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.

    BeantwoordenVerwijderen