We hebben geen 4, maar 8 belastingschijven!

Het is vakantie, dus vandaar nog een oude klassieker:

Het is algemeen bekend dat onze inkomstenbelasting een schijvenstelsel heeft, waarbij een hoger een inkomen gepaard gaat met een hogere belastingschaal. Meestal wordt aangenomen dat we 4 schijven hebben, maar in werkelijkheid hebben we er een stuk of 8. Wat stellen die schijven eigenlijk voor, en hoezo hebben we tegenwoordig geen 4 maar 8 schijven?

8 schijven? Ja, kijk maar in het onderstaande plaatje:

 (voor de gegevens, zie www.checkbrutonetto.nl)

Ons belastingstelsel heeft dus een schijvensysteem. Over de eerste pakweg 20.000 betaal je 37%(schijf 1), over het volgende stuk betaal je 42% (schijf 2 en 3, om het extra ingewikkeld te maken voor AOW gerechtigden) en over alles dat je meer dan 67000 verdient betaal je 52% (schijf 4). De reden hierachter is dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Maar van de andere kant wil je wel dat iedereen gemotiveerd blijft om meer te gaan verdienen. Deze "motivatie" noemen ze de marginale belastingdruk: hoeveel hou je over van elke euro die je extra gaat verdienen?

Vergelijk dit met een berg waar je tegenop wilt fietsen. De zwaarte van de berg wordt slechts voor een klein deel bepaald door de totale hoogte van de berg (totale belasting). De zwaarte wordt vooral bepaald door de steilheid van de weg (marginale druk).

Terug naar onze schijven: op de middelbare school is mij altijd geleerd dat we dus heel veel mensen denken dat ons belastingsysteem er zo uitziet: drie trappen, met drie verschillende steilheden, 37%, 42% en 52%:

Maar de overheid wilde sommige mensen tegemoet komen. Daarom hebben ze heffingskortingen ingevoerd. De algemene heffingskorting is een korting op de belasting, afhankelijk van je inkomen:

 

 (bron: www.checkbrutonetto.nl) 

 

Als je tussen de 0 en 7000 per jaar verdient betaal je dus 37% belasting, maar dat krijg je direct via de algemene heffingskorting terug. Dus feitelijk beginnen we met een soort nulde schijf. Maar nu komt het kromme: als je meer gaat verdienen, dan worden de algemene heffingskorting langzaam afgebouwd. Dus voor elke euro die je meer verdient, krijg je minder toeslag. Onder de streep betekent dit dat je voor elke extra euro dus meer belasting moet betalen. In de zone 20.000-70.000 salaris is het dus extra ongunstig om meer te gaan verdienen. Met andere woorden: dit komt bovenop de marginale druk:

Waarom zo moeilijk doen? Allereerst is dit een gemakkelijke manier om te spelen met tarieven zonder het schijvenstelsel aan te passen. Maar de belangrijkste reden is dat het goed verkoopt: mensen vinden het fantastisch dat ze geld ontvangen. Dat ze dit geld eerder hebben moeten betalen zijn ze blijkbaar vergeten. Ten slotte wordt deze heffingskorting voor een ander flauw truukje gebruikt: hij telt niet meer voor de hypotheekrenteaftrek. Dus je betaalt wel rond de 46% belasting, maar als HRA krijg je slechts 41% terug.

Maar dit is nog niet het ergste. Vervolgens komt de arbeidskorting. Weer zo'n vage knop, maar deze geldt alleen over daadwerkelijk gewerkt salaris dus niet voor bijtellingen van leaseauto's enzo. Die ziet er als volgt uit:

 (bron: www.checkbrutonetto.nl)

Deze korting kickt dus iets later is, en wordt over een heel lang traject afgebouwd. Het kromme is dat de arbeidskorting pas een stukje na de maximale algemene heffingskorting begint. Dus krijgen we fantastische knikken in onze grafiek:

Deze sprongen zijn door geen enkele politicus verdedigbaar! Waarom heeft iemand tussen de 7000 en 10.000 ineens een hoge marginale druk, en daarna weer heel laag? Waarom worden mensen tussen 7000 en 10.000 gedemotiveerd om meer te werken, en mensen boven de 10.000 gestimuleerd?

Helaas zijn we nog niet klaar. Er is ook een zorgtoeslag. Mensen die minder dan 20.000 verdienen krijgen ruim 1000 euro om de zorgpremie te betalen, daarboven moeten ze het ineens zelf ophoesten:

 (bron: www.checkbrutonetto.nl)

Bij deze toeslag geldt dat het voor het gezinsinkomen geldt, en dat je ook geen zorgtoeslag krijgt als je veel geld op de bank hebt. Maar die afbouw boven de 20.000 is dus een enorme demotivatie voor mensen om meer te gaan werken:

Mensen die tussen de 20.000-25.000 verdienen, hebben een marginale druk van 59%, veel hoger dan die van een bankdirecteur! En dit is nog niet eens alles: huurtoeslag en kinderopvangtoeslag wordt ook rond die tijd afgebouwd. Er zijn zelfs situaties te bedenken dat mensen een maginale druk hebben van meer dan 100%. Voor elke euro die je meer verdient mag je ruim een euro aan de overheid overmaken.

Wat is nu het moraal van het verhaal?

• Door eindeloze compromieen in het verleden is ons belastingstelsel nodeloos ingewikkeld geworden.
• We hebben helemaal geen progressief belastingstelsel van 4 schijven, maar een idioot belastingstelsel van een stuk of 8 schijven.

Dus beste coalitiepartijen: doe niet populair met jullie vlaktaks, maar maak eens echt werk van het opschonen van ons belachelijke belastingstelsel!

zie ook:
rara, wie profiteert er van het nieuwe belastingplan?


PS: De marginale druk is niet alleen een handig instrument voor het bekijken van belasting. Bij het aflossen van je hypotheek is het handig om naar de marginale hypotheekrente te kijken in plaats van de totale hypotheekrente, zie hier. En bij het berekenen of het gunstig is om minder te werken is het handig om naar je marginaal uurloon te kijken in plaats van je oerall gemiddelde uurloon, zie hier.