Hoewel de boeren hun demonstraties hebben veranderd van wegen en distributiecentra blokkeren in vlaggen verkeerd om ophangen, is de impasse geen millimeter opgelost: de regering heeft een stikstof probleem op te lossen, en de boeren liggen dwars. Dus hoogtijd voor weer een stukje harde cijfers. Een tijdje terug heb ik al gekeken naar waarom Nederland een groter probleem heeft dan omringende landen, nu is het tijd om de beroemde boerenkreet aan een analyse te onderwerpen:
Geen boer geen voer?
Zoals ik een tijdje terug vermeldde is ruim de helft van Nederland landbouwgebied, zowel akkerland als weideland. Omdat het stikstofprobleem niet over akkerbouw maar over veeteelt gaat, is het belangrijk om deze twee uit elkaar te houden. Dus is het handig om te kijken wat er zoal in Nederland verbouwd wordt. Met behulp van het CBS kom je uit op de volgende getallen:
We wisten al dat een gigantische taartpunt van Nederland begraasd wordt door vooral koeien, maar wat mij vooral in deze grafiek opvalt: de gigantische hoeveelheid mais. We verbouwen in Nederland meer mais dan alle soorten granen tezamen of alle soorten aardappelen. Een slordige 200.000 hectare met verdroogde lange stengels verstoren vanaf augustus het uitzicht op het boerenland. De mais voor mensenlijke consumptie is hierbij verwaarloosbaar: hier gaat het zuiver om inkuilvoer. Hoe zit het dan met al die verhalen van LTO dat Nederland de meest waardevolle landbouwgrond heeft van de hele wereld? Waarom verspillen we 40% van die kostbare grond door het verbouwen van veevoer?
Het FD liet het afgelopen week ook al zien: Nederlandse boeren richten zich meer op veeteelt dan op groenvoer:
Waarom verbouwen ze niet genoeg graan? Is Nederland niet geschikt voor graan? Dat is een interessante kwestie. De
NOS dook er een tijdje terug al in: graan levert simpelweg minder op. Graan wordt in Nederland vooral gebruikt voor vruchtwisseling: akkers moeten af en toe een ander gewas voortbrengen om bodemziektes te voorkomen. Zelfs met het stijgen van de graanprijzen voor de problemen in Oost-Europa loont het nauwelijks.
Mais levert simpelweg veel meer op: mais kan direct in de buurt door intensieve veehouderijen worden opgesnoept. En er is nog een heel groot ander voordeel: mais kan heel veel mest verdragen. Dus mais is om twee redenen een perfect gewas in de buurt van veeteelt.
Maar het kan nog erger dan mais
Ondanks al die weides en maisplakken hebben we nog steeds niet genoeg om al die snuiten en snavels te voeden. Nederland importeert jaarlijks een slordige
4.200.000 ton soja vanuit onder andere Brazilie en de Verenigde Staten. Hiervan wordt grofweg een kwart weer geexporteerd, en van wat over is wordt van 20% soja producten gemaakt. De rest is vooral sojaschroot en wordt al veevoer gebruikt. Onze dieren eten dus een slordige 2.500.000 ton aan sojaschroot.
Hier moet een uitdrukkelijke kanttekening bij gemaakt worden: sojaschroot is geen afval dat geen ander doel dient. Sojaschroot kan prima gebruikt worden als eiwitrijk meel, maar op dit moment is het voeren aan vee blijkbaar het meest economisch.
Uitgaande van een opbrengst van
4.5ton per hectare eet onze veestapel dus ongeveer een equivalent van 550.000 hectare. In Brazilie is dus een gebied zo groot als Gelderland platgebrand voor het voeren van ons vee.
Geen boer geen bier?
Deze kreet is de overtreffende trap van een sentimentele leuze. Dus laten we de sentiment gauw achterwege en met getallen komen: volgens het
CBS is er ongeveer 30000 hectare aan gerst in Nederland, die ongeveer 200.000ton aan gerst oplevert. Uitgaande van
0.25kg per liter bier, kan je hier van dus pakweg 8Mhl (miljoen hectoliter, sorry voor de rare eenheid) brouwen. Als we dan kijken naar
de bier productie en consumptie in Nederland, dan kom je ongeveer op dit plaatje uit:
Zoals je kan zien is Nederland een bierbrouwersland: ruim de helft van wat er gebrouwen wordt (22Mhl), wordt geexporteerd (13Mhl). Maar ons eigen gerst kan slechts 8Mhl bier genereren, niet eens genoeg voor onze eigen consumptie.
Conclusie:
Geen boer geen voer is een fabeltje, een spreukje om een vieze industrie recht te praten. Als boeren echt om onze voedselvoorziening gaven, dan zouden ze geen gras of mais verbouwen, maar graan.
Het gaat er voor mij om, dat boeren ook bij andere productie en productiewijze een fatsoenlijke boterham moeten kunnen verdienen.
BeantwoordenVerwijderenOver die vlag: jammer dat het stikstofvraagstuk gekaapt is door bewegingen met een algemener antidemocratisch sentiment. Ik zie de voorbeelden ervan in mijn naaste omgeving. En zoals het niet alleen koks zijn die lange messen dragen, zo zijn het niet alleen boeren die op de trekkers hebben gereden.
Ik kijk uit naar een tijd dat kalm en redelijk kan worden gesproken over complexe vraagstukken
Kleine aanvulling, graan in Nederland is van mindere kwaliteit omdat het minder zon krijgt. Kan zomaar met meer zonuren(opwarming van de aarde) verbeteren hoor...maar dát is de belangrijkste reden dat er buitenlands graan voor brood gebruikt wordt.
BeantwoordenVerwijderenGoed punt! Gelukkig zijn er steeds meer graansoorten die ook goed in Nederland gedijen, zie bijvoorbeeld https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/5293272/brood-tarwe-baktarwe-oorlog-oekraine-sancties-rusland-nederlandse-tarwe
VerwijderenInteressant stuk. Maar wat als we eens kijken naar de totale stikstofuitstoot en vervolgens gaan kijken hoe groot het aandeel van de veeteelt daar in is ? Wat draagt de industrie bij bijvoorbeeld en is het dan terecht dat boeren willen dat ook zij moeten reduceren ?
BeantwoordenVerwijderenDit gaat niet in op de vraag van het artikel, namelijk of boeren voor ons eten zorgen. Maar als je de contributie van de landbouw op stikstof emissies wil weten, zie bijvoorbeeld https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-stikstof/stikstofemissies-naar-lucht
VerwijderenVergeet niet dat een deel van de Nederlandse bodem NIET geschikt is voor landbouw. Vooral de natte gebieden zijn totaal niet geschikt voor graan e.d. Maar wel voor veevoer/ gras. Denk daarbij aan de uiterwaarden langs alle rivieren en de zogenaamde wateropvangbekkens die bij hevige regenval de boel elders droog moeten houden. Gras herstelt zich wel, maar andere gewassen niet. Nederland is en blijft het afvoerputje van diverse grote rivieren en daar moeten we gewoon rekening mee houden.
BeantwoordenVerwijderenBovendien vind ik de redenatie dat de veeteelt de grote schuldige is niet helemaal opgaan. Ja ze stoten heel veel stikstof uit per bedrijf, maar wat stoot alle verkeer uit? Wat stoot vliegen uit? De grootste uitstoot, landelijk gezien, is nota bene Rockwool in Roermond. Daar wordt isolatiemateriaal gemaakt. Moeten zij stoppen? En dat terwijl we alle huizen, kantoren enz. moeten gaan isoleren! Én ze liggen op hele korte afstand van Nationaal Park de Meinweg! Wat pas is gecreëerd in de jaren 1990 -2000. Toen Rockwool allang bestond. Nu jij weer…
Nee, Nederland heeft op dit gebied nog heel veel onderzoek en huiswerk te doen/ maken.
Mooi gezegd. . En over verspilling van kostbare landouwgrond voor veevoer gesproken? Die word als er geen veevoer meer op verbouwd word ook niet meer gebruikt voor andere landouw of natuur, maar waarschijnlijk volgebouwd.
VerwijderenDat punt telt zeker mee, maar hoeveel procent van Nederlands grasland is uiterwaarden denk je? 10%-20%? Dus 80-90% zouden ook menselijk voedsel kunnen groeien ipv gras.
VerwijderenIk ben er zeker mee eens dat de industrie ook moet minderen in stikstof uitstoot, al zeg je terecht dat een bedrijf als rockwool veel nuttiger is dan onze veeteelt.
Ons langbouwareaal is grofweg vier keer zo groot als ons bebouwd land. Zelfs al zouden we ons inwoneraantal verdubbelen (wat nooit gaat gebeuren) dan zou je slechts en kwart van de landbouwgrond nodig hebben.
Het gaat niet alleen om de uiterwaarden die niet geschikt zijn voor landbouw, maar ook om andere stukken. Welke boer wil op een helling landbouw bedrijven? Zeker als die helling 5% of meer is? Of op de arme zandgronden? Daar moet je zoveel kunstmest gebruiken dat het ook niet goed voor het milieu is. Kijk eens in “Holland” hoe veel water er in de winter op de landerijen staat!
VerwijderenIk ben er helemaal voor dat de veestapel kleiner moet, maar waarom moet de boer als enige bloeden? Wij hebben allemaal schuld aan deze situatie. Want iedereen wil goedkope boodschappen, een eigen auto, minimaal 2 keer per jaar met vakantie enz. We zullen allemaal een stapje terug moeten doen en meer doen voor het milieu. Maar bovenal moet Den Haag eens een goed doordacht beleid maken van 10 jaar en langer op het gebied van de landbouw, veeteelt, elektriciteit, vervoer enz. Zij creëren de shit door niet op tijd te anticiperen!
Zeker waar, de regering is an pappen en nathouden geweest, en nu zitten we in de problemen. Eten en vliegen zal inderdaad duurder worden. Wellicht zal vliegen en vlees alleen nog voor rijken betaalbaar zijn
VerwijderenIk noem enkele feiten. Een tuinder die kippen korrels gebruikt voor zijn groente tassen, levering aan particulieren, zegt al dat het stuk land dat hij daarvoor pacht al meer stikstof gebruikt dan de Bio vee teler gebruikt.
BeantwoordenVerwijderenVoor de komkommerplanten die nu meer stikstof nodig hebben, kan ik dat nu oplossen met de gerooide tuinbonen. Dat composteert en levert stikstof op.
Voor alle crisissen en dit kabinet die bewust voor chaos zorgt, heb ik deze week de vlag omgekeerd opgehangen. Dit land is stuk.
Ik ben het er mee eens dat ons kabinet veel fout doet, maar ik ga me niet vereenzelvigen met wappies en blokkeerboeren
VerwijderenDank weer voor het factchecken van wat er allemaal wordt geroepen. De feiten liegen niet.
BeantwoordenVerwijderenWaar te beginnen? Laten we beginnen met wat Edwin Rutten twee weken geleden zei toen gevraagd werd naar zijn lijfspreuk: 'Maar het tegenovergestelde is ook waar'. Daarmee gaf hij aan dat veel mensen het huidige debat polariseren - mede aangezet door politici van alle kanten van het spectrum - en door hun binaire denken niet meer luisteren naar een ander. Mensen met soms terechte kritiek worden meteen weggezet als wappies, gekleineerd en belachelijk gemaakt. Het zegt overigens veel over mensen zelf die dat soort termen gebruikten. Selectief shoppen in het feitencomplex en geen idee meer hebben waar het nou eigenlijk om gaat. Ik zou je willen oproepen beter onderzoek te doen en meer te luisteren naar andere mensen. Ook zij hebben namelijk gelijk en misschien nog wel meer dan je denkt.
BeantwoordenVerwijderenNatuurlijk - en dat weten we allemaal wel - zorgen de boeren voor ons eten. Onlangs was er een goede docu van de NOS. Daarin werden een aantal opmerkelijke feiten gepresenteerd. De export van Landbouw had in 2021 een omvang van 71 miljard euro. Daarvan was 60% voor de export wat op zichzelf deels uit doorvoerproducten bestond (bron WUR/CBS 2020). Daarnaast zijn zo'n slordige 800.000 gezinnen - naast de boeren - afhankelijk van de Landbouwsector. Denk aan onderhoud landbouwvoertuigen, logistiek etc. Wat de overheid - en anderen vaak vergeten - is hoe verweven de sector Landbouw is met de overige sectoren van de economie. Trek deze eruit en dan heb je een probleem dat vele malen groter is dan een min of meer gecreëerd stikstofprobleem. Ik zal de korte zijsprong maar niet maken naar het *kuch* natuur en faunabeheer wat de overheid weer eens een keer probeerde in de Oostvaardersplassen en Natura 2000 gebieden. Google zelf maar eens.
Maar de overheid heeft nog meer boter op zijn hoofd. Ik kan deels naar het dierenleed verwijzen in de Oekraïne en Polen waar ons vlees in de toekomst zeer waarschijnlijk vandaan gaat komen (doodgevroren kippen op transport, megastallen etc), maar dat even terzijde. Nederland is zeer geschikt voor de Landbouw. Laag land, veel water en veel, heel veel expertise. De Nederlandse Landbouw zoals wij die nu kennen ontstond met het beleid van Sicco Mansholt vlak na de oorlog. Geholpen door het enorme tekort aan graan en heel, heel veel subsidies werd ingezet op efficiëntie en modernisering. Schaalvergroting door mechanisatie en ruilverkaveling (boeren was hard werken en dat wilden velen toch maar weer niet) werden de norm en raakten in een stroomversnelling. Het had gevolg, productie steeg en Nederland verdiende heel veel geld. Een bijzonder effect trad daardoor op, het aantal boeren daalt al sinds 1960, maar de sector kromp niet, sterker nog die groeide juist spectaculair. De gegarandeerde afzetprijzen zorgden voor een ongekende productie. De boterberg en melkplas ontstond. We wisten gewoon niet waar wij daarmee aanmoesten. Quota's werden de oplossing.
Dat Soja een vervelend product is klopt, maar dat wisten we al in 1962 toen Mansholt bij de voorloper van de EU voor elkaar kreeg dat in Europa alle importheffingen op Soja verdwenen. Met Soja maak je krachtiger veevoer waar je dikker vee van krijgt. En dat werd allemaal via Rotterdam ingevoerd. Massa is kassa. Dus ja, de boeren zorgden voor ons eten.
De keerzijde van de intensieve landbouw waren toen ('60) al bekend. Maar de natuur in Nederland is verschrikkelijk klein en beperkt en maakt het op Europees niveau geen verschil. De politiek keek bij de mestoverschotten zo lang mogelijk de andere kant op want de inkomsten waren zo lekker. Toen de milieubeweging op gang kwam gingen de boeren als eerste mee. Veel investeringen in de eigen sector om milieuvervuiling terug te dringen. Banken werkten hieraan overigens gewillig mee, verschaften de investeringen maar eisten daartegenover wel één ding....winst maken en veel ook. Schaalvergroting. Een mooi voorbeeld is de emissie-arme vloer. Drie jaar geleden een vereiste vanuit de overheid waar de boeren zelf voor mochten betalen. En nu voldoet deze vloer niet meer. Een typisch voorbeeld van een zwalkende overheid die weinig tot geen idee heeft wat ze aan het doen is. Dat bleek ook wel toen de RvS in 2019 oordeelde dat het stikstofbeleid ronduit slecht was. De boeren kregen de zwarte piet toegespeeld en die zijn terecht woest. Ruim 40% van alle stikstof komt namelijk uit het buitenland en 20% van de industrie. En de boeren worden met 40% juist het hardst aangepakt. Maar niet door de overheid, nee, de aanpak is verschoven naar de lagere overheden (provincies). Die overigens grif met vergunningen strooiden nadat de melkquota in 2013 verdwenen. De sector groeide explosief en de overheid profiteerde heerlijk mee.
VerwijderenGaat de overheid deze strijd winnen? Nee, dat gaat niet gebeuren en ook dat weten we wel. De huidige graan-situatie in de Oekraïne laat zien hoe kwetsbaar wij zijn geworden als het om ons voedsel gaat. Daarnaast heeft de pandemie ook laten zien hoe beperkt de Europese samenhang is, eigen land eerst gold meer dan ooit. Daarnaast betekent een afschaling niet dat het met het dierenwelzijn beter zal gaan. Oost-Europese landen hebben daar minder mee en die gaan vol inzetten om het ontstane vacuüm op te vullen. Het is als met de huizencrisis, veel bijbouwen op vrijgekomen landbouwgronden lijkt een aanvaardbare maar ook werkbare oplossing in Den Haag maar men vergeet daar dat er een infrastructuur, zorgsysteem, onderwijssysteem etc. daarop moet aansluiten. En ook daar heeft afschaling en kaalslag plaatsgevonden. Als laatste heeft de overheid een sector getroffen die bekend staat niet te willen buigen. Diverse advocatenkantoren - zeker die in het noorden - draaien al jaren op alleen één of twee boeren die in een verbeten slag met de overheid zijn verwikkeld. Er is voldoende geld bij de boeren en de meesten weigeren categorisch op te geven. Huizenbouw op weilanden gaat alleen mogelijk worden als er veel, heel veel geld betaald gaat worden. En dat na soms jarenlange verbeten juridische strijd.
Het gevolg is dat wij de komende jaren nog met heel veel uitdagingen te maken gaan krijgen en daar past binair denken juist niet in. Wij waren eens zo groot met het polderen, maar zijn dat verloren. En daar ligt nou juist de oplossing. Doe je mee?
Nou, laten we beginnen met wat Edwin Rutten (Ome Willem) hiermee te maken heeft. Verder is het zo dat de schrijver van het oorspronkelijke artikel met veel cijfers en onderbouwingen komt. In uw verhaal zie ik die nauwelijks dus uw conclusie heeft geen enkele waarde.
VerwijderenDat is wel een hele mooie drogredenering Mark. Verder zit er best wel wat in het verhaal.
VerwijderenBedankt voor dit uitgebreide verhaal! Het vat grotendeels de oorzaak van alle problematiek samen.
VerwijderenWaar ik het mee eens ben:
-de huidige problematiek is niet perse door boeren veroorzaakt, maar zeker ook door beleidsmakers en banken
-veel feiten van deze problematiek zijn al heel lang bekend, maar de politiek heeft met oogkleppen gehandeld.
-ik denk dat uitkopen inderdaad vaak een dure en inefficiente oplossing is. Je kunt beter op zoek gaan naar die paar boeren die wel bereid zijn om te stoppen, en voor de rest de regels veel strenger maken om verder uit te breiden en het subsidiebeleid onder de loep nemen. Bedenk ook dat veel boeren geen opvolging hebben
Waar ik het niet mee eens ben:
-de contributie van de landbouw aan onze economie. Door creatief indirecte invloeden mee te telen kan je op elk willekeurig getal uitkomen. Een groot deel van de "landbouwomzet" komt bijvoorbeeld door het doorvoeren van avocado's, verwerken van soja en cacao. Dit heeft werkelijk niets met onze landbouw te maken. En als je de bijdrage van alleen de veeteelt neemt, kom je nog marginaler uit, maar daar wil ik binnenkort wat rekenwerk aan verrrichten.
Dank voor je heldere uiteenzetting. Die van het FD had ik al gelezen, de rest nog niet.
BeantwoordenVerwijderenIk snap er toch helemaal niets van. Hier (Noord-Beveland, Zeeland) komen er dus megastallen met varkens bij. Dus elders moet men weg en dan kunnen bedrijven verplaatst worden naar andere gebieden? Dat schiet toch niet op?
BeantwoordenVerwijderen